Tolstoy’un Günlükler’inde Savaş Üzerine Söylediği Sözler:
♦ Birisinin emriyle birbirlerini öldürebilecek düzeyde olan insanlar merhamete değmez; aklı başında insanlar merhamet edemez. Bu bir teselli.
♦ Eğer askerleri alır ve onlara öldürmeyi öğretirsek, barış lehine söyleyebileceğimiz her şeyi çürütürüz.
♦ Savaş öylesine adaletsiz ve kötü bir olay ki; savaşanlar aslında içlerindeki vicdanın sesini boğmaya çalışıyorlar.
♦ Bir sopayla karınca yuvası altüst edilirse karıncalar ölür, yumurtalarını ve tozları başka yerlere götürürler ama, ne sopayı, ne eli ve ne de yuvalarının yıkılmasına neden olan insanı görmezler. Bunun gibi biz de, savaş denilen suçu işleyen gücü görmüyoruz.
♦ Savaş despotizmin ürünüdür. Eğer despotizm olmasa, savaş olmazdı. Kavgalar olabilirdi, ama savaş olmazdı. Savaşı despotizm üretir ve savaş despotizmi destekler.
♦ Savaşa karşı mücadele etmek isteyenler, yalnızca despotizme karşı mücadele etmeliler.
♦ Geri dönerken bir başçavuşun “YASAK” dediğini duydum. Ne kadar korkunç bir söz!
Tolstoy, Lev Nikolayeviç; Günlükler (1847-1910),
Çev. İbrahim Kapaklıkaya Anka yayınları, Birinci basım, Ekim 2005, İstanbul, 749s.