TANRIYI HAKİKATE VARMA YOLUNDA YILMAK BİLMEZ BİR ÇABA OLARAK GÖRÜYORUM
“14 ya da 15 (26 ya da 27) Şubat 1900
Nijni-Novgorod Resminize ve hakkımda söylediğiniz nazik ve sıcak sözlere teşekkür ederim Lev Nikolayeviç.
Kitaplarımdan daha iyi olup olmadığımı bilmem*, ama bir yazarın, yazdıklarından daha iyi ve daha üst düzeyde olması gerektiğini çok iyi biliyorum. Hem, kitap dediğimiz ne ki? Büyük bir kitap bile sözcüklerin ölü ve karanlık bir gölgesi ve hakikatin küçük bir ipucu olmaktan öte gidemez; oysa insan, yaşayan tanrıyı içinde biriktiren koca bir havuz değil mi? Elbet ben, Tanrıyı kusursuzluk, hakikat ve adalete varma yolunda yılmak bilmez bir çaba olarak görüyorum. Bu yüzden, kötü bir insan bile iyi bir kitaptan daha iyidir. Siz, bu görüşte değil misiniz?
Yeryüzünde, insandan daha iyi hiçbir şeyin olmadığına bütün benliğimle inanıyorum ve -Demokritos’un tümcesini kendi düşünceme göre değiştirerek- yalnız ve yalnız insanın gerçekten varolduğunu, ve gerisinin yalnızca birer görüş olmaktan öte gitmediğini bile söylüyorum. Her zaman için insana inandım ve hep inanacağım; ne var ki bunu yeterince açıklayabilme yeteneğinden yoksunum. Sizi tekrar görmeyi çok isterim ve şu anda bu isteğimi doyuramayacağını için büyük üzüntü duymaktayım. Öksürüğüm kötüleşti, “başım ağrıyor ama gene de, son hızla çalışıyorum – kafaları kurnazlığa çalışan insanları, hoşlanmadığım insanları anlatan bir kitap yazmaktayım. Bunlar kanımca en aşağılık insanlardır. Sizi daha fazla yormamak için mektubumu bitiriyorum.
Elinizi sıkarken, değersiz saygılarımı sunarım. Ailenize selam ederim. Sağlıklar dilerim.
A. Peşkov”
Yaşam’ım Maksim Gorki
Çeviren: Şemsa Yeğin, Payel Edebiyat
* Lev Tolstoy, 9 Şubat 1900 günlü mektubunda Gorki’ye şunları yazmıştı: «Yazdıklarınızı beğendim, ama sizi yazdıklarınızdan iyi buldum.»
Maksim Gorki: Tolstoy öldü, üzüntüden hüngür hüngür ağlamaya başladım
