BBC Kültür, farklı ülkelerden yazarlara başvurarak kuşaktan kuşağa aktarılan, kıtaları aşan ve toplumu değiştiren hikâyeleri seçmelerini istedi.
Nisan ayında yapılan ankette yazarlar, insanların düşüncelerini şekillendirdiği ve tarihi etkilediğini düşündükleri beş hikâye seçti. 35 ülkeden 108 yazar, akademisyen, gazeteci, eleştirmen ve çevirmenin sunduğu listenin ilk 100’e giren eserleri belirlendi. Bu liste, kimileri artık konuşulmayan 33 farklı dilden roman, şiir, masal ve oyun içeriyordu.
Listede, Homeros’un Odysseia destanı ilk sıraya yerleşti. Tom Amca’nın Kulübesi, “dünyayı biçimlendiren hikâye” tanımını herkesin farklı yorumladığını gösteriyordu.
Homeros’un destanı kuşaklar boyunca aktarılırken, Harriet Beecher Stowe’un 1852’de yazdığı bu roman “ABD’de yaygın okunan ilk siyasi içerikli roman” olarak övgüye değer bulundu.
Frankenstein, 1984, Parçalanma adlı romanlar da ilk beşe girdi. Burada iki kadın yazar yer alırken, ilk 100’e giren eserlerin 23’ü kadın yazarlara ait.
En fazla ismi anılan yazarlar ise kişi başına üçer hikâye ile Shakespeare, Virginia Woolf ve Franz Kafka oldu. 100 klasik arasına giren hikâyeler arasında dünya çapında az bilinenler de var. Örneğin Upton Sinclair’in Chicago Mezbahaları romanı etkili olmuş, gıda güvenliği ile ilgili federal yasaların çıkarılmasına ön ayak olmuştu.
Saadat Hasan Manto’nun Toba Tek Singh romanında ise “Hindistan ile Pakistan’ın ayrılması sonrasında sınırdan delilerin transferi” öyküsü ile iki ülkenin bölünmesinin neden olduğu travma anlatılıyor.
Bu elbette nihai bir liste değil; bazı hikâyelerin neden uzun ömürlü olduğu ve yüzyıllar ve hatta bin yıllar sonrasında bile nasıl yankı bulduğu konusunda bir tartışma başlatıyor daha çok. Ve bu hikâyeleri paylaşmak neden temel güdülerimizden biri: Bu öyle bir güdü ki bölünmüşlükleri aşmaya, değişime, hatta devrime yol açabiliyor.
En fazla ismi anılan yazarlar ise kişi başına üçer hikâye ile Shakespeare, Virginia Woolf ve Franz Kafka oldu. 100 klasik arasına giren hikâyeler arasında dünya çapında az bilinenler de var. Örneğin Upton Sinclair’in Chicago Mezbahaları romanı etkili olmuş, gıda güvenliği ile ilgili federal yasaların çıkarılmasına ön ayak olmuştu.
Saadat Hasan Manto’nun Toba Tek Singh romanında ise “Hindistan ile Pakistan’ın ayrılması sonrasında sınırdan delilerin transferi” öyküsü ile iki ülkenin bölünmesinin neden olduğu travma anlatılıyor.
Bu elbette nihai bir liste değil; bazı hikâyelerin neden uzun ömürlü olduğu ve yüzyıllar ve hatta bin yıllar sonrasında bile nasıl yankı bulduğu konusunda bir tartışma başlatıyor daha çok. Ve bu hikâyeleri paylaşmak neden temel güdülerimizden biri: Bu öyle bir güdü ki bölünmüşlükleri aşmaya, değişime, hatta devrime yol açabiliyor.
İlk 100‘e giren hikâyeler:
1. Odysseia (Homeros, MÖ 8. yy)
2. Tom Amca’nın Kulübesi (Harriet Beecher Stowe, 1852)
3. Frankenstein (Mary Shelley, 1818)
4. 1984 (George Orwell, 1949)
5. Parçalanma (Chinua Achebe, 1958)
6. Binbir Gece Masalları (çeşitli yazarlar, 8-18. yy)
7. Don Kişot (Miguel de Cervantes, 1605-1615)
8. Hamlet (William Shakespeare, 1603)
9. Yüzyıllık Yalnızlık (Gabriel García Márquez, 1967)
10. İlyada (Homeros, MÖ 8. yüzyıl)
11. Sevilen (Toni Morrison, 1987)
12. İlahi Komedya (Dante Alighieri, 1308-1320)
13. Romeo ve Juliet (William Shakespeare, 1597)
14. Gılgamış Destanı (yazarı bilinmiyor, MÖ 22-10. yy)
15. Harry Potter (JK Rowling, 1997-2007)
16. Damızlık Kızın Öyküsü (Margaret Atwood, 1985)
17. Ulysses (James Joyce, 1922)
18. Hayvan Çiftliği (George Orwell, 1945)
19. Jane Eyre (Charlotte Brontë, 1847)
20. Madam Bovary (Gustave Flaubert, 1856)
21. Üç Krallığın Hikayesi (Luo Guanzhong, 1321-1323)
22. Batı’ya Yolculuk (Wu Cheng’en, 1592)
23. Suç ve Ceza (Fyodor Dostoyevksy, 1866)
24. Gurur ve Önyargı (Jane Austen, 1813)
25. Su Kenarı (Shi Nai’an, 1589)
26. Savaş ve Barış (Leo Tolstoy, 1865-1867)
27. Bülbülü Öldürmek (Harper Lee, 1960)
28. Geniş, Geniş Bir Deniz (Jean Rhys, 1966)
29. Ezop Masalları (Ezop, MÖ 620-560)
30. Candide (Voltaire, 1759)
31. Medea (Euripides, MÖ 431)
32. Mahabharata (Vyasa, MÖ 4. yy)
33. Kral Lear (William Shakespeare, 1608)
34. Genji’nin Hikayesi (Murasaki Shikibu, 1021 öncesi)
35. Genç Werther’in Acıları (Johann Wolfgang von Goethe, 1774)
36. Dava (Franz Kafka, 1925)
37. Kayıp Zamanın İzinde (Marcel Proust, 1913-1927)
38. Uğultulu Tepeler (Emily Brontë, 1847)
39. Görülmeyen Adam (Ralph Ellison, 1952)
40. Moby-Dick (Herman Melville, 1851)
41. Tanrıya Bakıyorlardı (Zora Neale Hurston, 1937)
42. Deniz Feneri (Virginia Woolf, 1927)
43. The True Story of Ah Q (Lu Sin, 1921-1922)
44. Alis Harikalar Diyarında (Lewis Carroll, 1865)
45. Anna Karenina (Leo Tolstoy, 1873-1877)
46. Karanlığın Yüreği (Joseph Conrad, 1899)
47. Monkey Grip (Helen Garner, 1977)
48. Mrs Dalloway (Virginia Woolf, 1925)
49. Kral Oedipus (Sofokles, MÖ 429)
50. Dönüşüm (Franz Kafka, 1915)
51. Oresteia (Eshilos, MÖ 458)
52. Sindirella (yazarı bilinmiyor)
53. Howl (Allen Ginsberg, 1956)
54. Sefiller (Victor Hugo, 1862)
55. Middlemarch (George Eliot, 1871-1872)
56. Pedro Páramo (Juan Rulfo, 1955)
57. The Butterfly Lovers (masal)
58. Canterbury Hikâyeleri (Geoffrey Chaucer, 1387)
59. Pança-Tantra (Vishnu Sharma’ya atfedilir, MÖ 300)
60. The Posthumous Memoirs of Bras Cubas (Joaquim Maria Machado de Assis, 1881)
61. The Prime of Miss Jean Brodie (Muriel Spark, 1961)
62. The Ragged-Trousered Philanthropists (Robert Tressell, 1914)
63. Song of Lawino (Okot p’Bitek, 1966)
64. Altın Defter (Doris Lessing, 1962)
65. Geceyarısı Çocukları (Salman Rushdie, 1981)
66. Nervous Conditions (Tsitsi Dangarembga, 1988)
67. Küçük Prens (Antoine de Saint-Exupéry, 1943)
68. Usta ile Margarita (Mihail Bulgakov, 1967)
69. Ramayana (Valmiki’ye atfedilir, MÖ 11. yüzyıl)
70. Antigone (Sofokles, MÖ 441)
71. Drakula (Bram Stoker, 1897)
72. Karanlığın Sol Eli (Ursula K Le Guin, 1969)
73. Bir Noel Şarkısı (Charles Dickens, 1843)
74. América (Raúl Otero Reiche, 1980)
75. Yasa Önünde (Franz Kafka, 1915)
76. Cebelavi Sokağı’nın Çocukları (Necip Mahfuz, 1967)
77. Canzoniere (Petrarca, 1374)
78. Kebra Nagast (Çeşitli yazarlar, 1322)
79. Little Women (Louisa May Alcott, 1868-1869)
80. Dönüşümler (Ovidius, MS 8)
81. Omeros (Derek Walcott, 1990)
82. İvan Denisoviç’in Yaşamında Bir Gün (Aleksandr Soljenitsin, 1962)
83. Orlando: Bir Yaşam Öyküsü (Virginia Woolf, 1928)
84. Rainbow Serpent ( Avustralyalı yerlilerin hikayesi, tarih bilinmiyor)
85. Revolutionary Road (Richard Yates, 1961)
86. Robinson Crusoe (Daniel Defoe, 1719)
87. Kendi Şarkım (Walt Whitman, 1855)
88. Huckleberry Finn’in Maceraları (Mark Twain, 1884)
89. Tom Sawyer’ın Maceraları (Mark Twain, 1876)
90. The Aleph (Jorge Luis Borges, 1945)
91. Çiftçinin Ağıtları (Eski Mısır Halk Hikayesi, MÖ 2000 civarı)
92. Kral Çıplak (Hans Christian Andersen, 1837)
93. Chicago Mezbahaları (Upton Sinclair, 1906)
94. The Khamriyyat (Abu Nuwas, 9. yüzyılın başları)
95. The Radetzky March (Joseph Roth, 1932)
96. Kuzgun (Edgar Allan Poe, 1845)
97. Şeytan Ayetleri (Salman Rushdie, 1988)
98. Gizli Tarih (Donna Tartt, 1992)
99. The Snowy Day (Ezra Jack Keats, 1962)
100. Toba Tek Singh (Saadat Hasan Manto, 1955)
BBC Culture
