200 filmde oynayıp beş parasız ölen bir sinema emekçisi: Yadigar Ejder

Yadigar Ejder 1
Gerçek adı Adnan Ayberk olan Yadigar Ejder, 1951 yılında Sivas’ta dünyaya geldi. İlkokul 3. sınıfa başladığı ilk günler okuldan kaçtı ve bir daha gitmedi. 1967 yılında İstanbul’a gelip sinemaya 1866 yılında başrolünü Yılmaz Güney’in oynadığı, Erdoğan Tokatlı’nın yönettiği “Eşrefpaşalı” filmiyle girdi. Daha sonra  -genellikle kötü adam olarak-  karakter oyuncusu ve biri başrol olmak üzere 200’e yakın Yeşilçam filmde rol aldı. 

Özellikle ‘Kemal Sunal’ filmlerinin vazgeçilmezi oldu. Şark Bülbülü isimli filmde oynadığı Mazlum karakteriyle hatırlandı. Sigortasız çalıştırılan binlerce sinema emekçisi gibi geçim sıkıntısı çekti. Kimi zaman yatacak yeri olmadı. 14 Ocak 1992 yılında Taksim gezi Parkı’nda geceyi geçirdiği bir bankın üzerinde donarak öldüğü haberi yayınlandığında henüz 40 yaşındaydı.

[srizonfbalbum id=173]

Memduh Ün (Yönetmen)

Yönetmenliğini yaptığı Devlet Kuşu filminin çekim hikâyesinde, şöyle anlatıyor Yadigâr Ejder’i;
Yadigâr Ejder’i ilk kez Leventteki evimizden hatırlıyorum; odun kırmaya gelmişti. Üzerinde bir şeyi yoktu, mont vermiştim ona. Kan davasından yattığını, cezaevinden yeni çıktığını söylemişti. Sonra filmlerde gördüm. Cüneyt ve benzeri kahramanlardan sürekli dayak yiyordu. Orhan Aksoy (Devlet Kuşu’nun senaryosunu yazmıştır) onun için yeni bir tip yaratmıştı senaryoda; romandakinden epey farklı bir tipti bu. Yadigâr’ın Yeşilçam’daki en önemli rolüydü belki de. Filmi yeniden izlediğimde çok başarılı buldum onu.

Ekrem Gökkaya (Oyuncu/Yapımcı)

Yadigâr ile beraber oynadığım filmlerin dışında, Kemal Sunal ile oynadığı, Cem ve Cumhur filme ait filmlerin yapım yönetmeniydim. Kendisi Sivas kökenli idi. Sinemaya girmeden evvela, İstanbul’daki Sivaslı kabadayılar, Sivaslı pavyoncular ve Sivaslı kumarhane sahiplerinin yanlarına takılırdı. Zannederim sabıkalıydı… Ama onun da doğruluk derecesini bilmediğim bir cinayet hikâyesini anlatmıştı. (Bana anlattığı, askerde komutanını vurmuş ve uzun bir süre hapiste yattığı idi). Kendini kurnaz zanneden, aslında 10 yaşını geçmemiş, saf bir çocuk gibiydi… İri cüssesine göre ben çok tarttım, çok korkak adamdı. Çok film çektim onunla, çok oynadım. Vefatı ile ilgili duyduğum; Otelci ile arası açılmış ve gece gittiği bir düğünde, yemek yerine bol tatlı yiyip içki içmiş, Taksim Parkı’nda uzanmışken ölü bulunmuş. Şeker hastasıydı galiba, ayakları hep şişti… Son zamanlarda yürüme zorluğu çekiyordu. Allah rahmet eylesin… Güzel günlerdi…

Hakkı Kıvanç (Oyuncu)

Kardeşim, Yadigâr Ejder, pavyonlarda kabadayılık yapan bir adam… Sonradan sinemaya geldi… Tipi de müsait… Birkaç filmde oynadı… Onu Natuk (Baytan) ağabey aldı, iri yarı ya, Kemal’in (Sunal) karşısına koydu… Onu Natuk ağabey meşhur etti…

Günay Kosova (Yönetmen)

Yadigar Ejder’i sinemaya ilk geldiğinde, birkaç yerde, en aşağı 7–8 ay her tarafta gördüm. En sonunda Reşit’in kahvesinin orada bana; “Ağabey ne olur, yalvarırım beni bir filmde oynat…” dedi bir gün. Aldım, ben de oynattım, arkadaşlarıma da yönlendirdim. Ondan sonra da -6–7 ay sonra- aldım başrol oynattım, Bazıları Cacık Sever filminde, Aydemir Akbaş ve Necdet Kökeş ile…

En son, Star Tv’de bir Cumartesi gecesi vardı. Aydoğan Ergezer yapımcılığında, Âdem Gürses de o zaman müdürüydü Magic Box’ın. Öztürk (Serengil) ağabey ile biz parodiler yapıyoruz; “Kelaj Show”. Yadigâr’ı da Kelaj Show’un parodilerinde oynatıyorum. Kelaj Show’u çekerken ben, kanal ile takıştım. “Tamam…” dedim, “İki tane daha çekeceğiz, daha da çekmeyeceğiz.” Hepsini oynatıyorum her bölüm başı para veriyoruz ona. Öztürk ağabey ve onunla son çektik bitti… Aldı parasını. Şimdi neydi, Sadri Alışık Sokak mı ne -Erman Han’a giriyorsun hani- orada bir kahve vardı… Eski Kervan Film‘in yanında bir kahve… Akşam biz ayrılıyoruz Öztürk ağabey ile ben, Yadigâr da oranın tuvaletine gidiyor. Ama o gün yine tansiyon falan diyordu. Tuvalete giriyor, tuvalete oturuyor… Biliyorsun, tansiyonun en tehlikeli düşmanı kabızlıktır. Ikınırken beyin kanaması geçiriyor… Kafasını çarpma falan yok. Beyin kanaması geçiriyor, tuvalette kalıyor öyle. Ölümü o…
Bir de, Türk sinemasında benim bir özelliğim var, eskiden çok isim koyardım. Yadigar’ın gerçek soyadı Kuzu’dur; Yadigar Kuzu… Ejder ismi, Ejder Yadigâr Kuzu… Çalışmadan para verdiğim adamlardan biridir. Hayata isyan eden bir adamdı. O hale düşmesinde, hep kendine kızan bir adamdı… “Ben niye bu haldeyim?” diye hep kendine kızardı… Kötü bir insan değildi… Bak iyi bir insandı demiyorum, ama asla kötü bir insan değildi. Sette her zaman disiplinli bir adamdı…

Kaya Sandık (Işık Şefi)

Yadigâr’ı piyasaya ilk geldiği günden beri tanırım… İlk geldiğinde çekingen, utangaç biri idi. Zaman içinde biraz alıştı. İlk olarak Beyoğlu’ndaki Reşit’in Kahvesi’ne gelirdi, oyunculara bakardı imrenerek. Zaten meşhur olmaya gelen çoğu kişi oraya gelirdi. Hatta duyduğuma göre artistlere böyle dikkatlice bakarken, eski karakter oyuncularından biri gülümseyerek “Ne bakıyorsun deve?” demiş. O da “Abi siz artist misiniz?” demiş.

Karakter oyuncularımızdan Niyazi Vanlı’nın figüran ekibi vardı. Yazıhanesi de Ağa Camii’nin arkasında, Uğur Film’in arka tarafındaydı. Niyazi Vanlı setlere figüran götürmenin yanı sıra kostümcülük de yapardı. İlk defa onun ekibi ile geldi sete Yadigâr, figüran olarak. Orhan Elmas’ın bir filmiydi, adını hatırlayamıyorum. O filmin setinde Orhan ağabey kolladı onu, Yadigâr’a ilgi gösterdi ve “Sen kavgacı ol…” yani “Karakter oyuncusu ol…” dedi. Yadigâr ile ilgilendi o filmden sonra da… Daha sonra da Cüneyt Arkın’ın filmlerinde ve diğer filmlerde aranan biri oldu. Arada sette sinirlenir, kendisine takılanlara “Katilim ben, yerim parçalarım sizi…” derdi. Doğru olduğunu zannetmiyorum. Kan davasından kaçıp geldiğini söylerdi ama mantık yürütürsek bu doğru olamaz. Kendisi İstanbul gibi yerde, hem de filmlerde oynuyor… Doğru olsa, oynadığı herhangi bir filmi izleyip kolayca izini bulurlardı… Duyduğum kadarıyla –yanlış olabilir- Agâh Özgüç, sinema camiasına ait magazin haberleri yazdığı sırada, o yazmış bu olayı derler…

Yapılan söylenmez, okurlarımız yanlış anlamasın ama boğazına düşkünlüğünü bilin diye anlatıyorum; bir gün çekim dönüşü bir sokakta karşılaştık Yadigâr’la… “Borç verir misin? Karnım aç, yemek yiyeceğim…” dedi. Birkaç sokak ötede bir kuru fasulyeci vardı. “Gel benimle…” dedim, gittik. O sıralar kuru fasulye-pilav 1,5 liraydı. Garsona sordum; “Bu adam doyana kadar yemek yerse ne kadar tutar?” Garson, garibim, Yadigâr’ı şöyle bir süzdü, “Tutsun, tutsun, 10 lira tutsun…” dedi. Nereden bilsin Yadigâr’ın boğazına düşkünlüğünü… 10 lirayı verip çıktım. Sabah geldim, öğrendim ki, bizimki 8 porsiyon kuru-pilav, 4 tane de sütlaç yemiş…

İstanbul’a geldiği ilk yıllarda cebinde çok parası vardı… Annesi vefat ettikten sonra kardeşleri ile miras kavgasına tutuşmuşlar. Mal da, mülk de sizin olsun, başımı derde sokacaksınız diyip İstanbul’a gelmiş. Bu mesleğe de sevdalı. Başta uyardık onu, girme bu işlere, paranı harcama diye ama dinlemedi bizleri. İlk zamanlar “Zümrüt Otel” de kalırdı. Beyoğlu, Balo Sokağı’nda, İstanbul Banyosu’nun olduğu sokakta… Şimdi yoktur o İstanbul Banyosu…

Sonra günler geçtikçe parası bitti… Sinemadan kazandığını da –ki figüranlar, karakter oyuncuları günlük yevmiye ile çalışırdı- günübirlik yedi bitirdi. Otelden atıldı. Ben o sıralar Uğur Film’de çalışıyordum. Bir gün, set bitmiş, gece 1–2 gibi eve dönüyordum, sokakta karşılaştım Yadigâr’la… “Otelden çıkardılar…” dedi… Borcunu ödeyemediği için atmışlar garibimi… Avanos Sokak’ta Uğur Film’in deposu vardı. Işıkları, ekipmanları oradan alır, oraya bırakırdık her gün. Oraya götürdüm, yatacak bir yer ayarladım. Sonra 1 aya yakın ışık deposunda yattı…

Birçok kimse onun durumuna düşmedi, çünkü kimse sinemayı onun kadar sevmedi. Yine de –ne yapsın, çaresizlikten- arada söylenirdi. İsyan ederdi. Sokağın dengesinin bozulduğu malum yıllarda, işler de bozuldu. Ben de sinemayı bıraktım, Adana’ya yerleştim. Sonraları öğrendim Yadigâr’ın vefat ettiğini. Sonay Kanat diye bir set amirimiz vardı, o aradı, söyledi.

Benim tanıdığım, arkadaşım Yadigâr, dört dörtlük bir adamdı. Sokakta, kahvede otururken, en ufak bir saygısızlığını görmedim. Bazen figüran kızlar şaka yollu takılırlardı, onlara dahi saygısızlık etmezdi. Mükemmel bir dostluğu, saygın kişiliği vardı.

Bildiğim huylarından biri karanlıktan korktuğuydu. 13–14 yıllık arkadaşımdı. Çok duygusaldı bir de, arada oturup ağlardı. Ailesinden dolayı çok tedirgindi. İstanbul’a geldiği zamanki parası da bitince çok zor günler geçirdi. Gür, kalın, tok bir sesi vardı ama bir o kadar da korkak bir adamdı. Hep içimden “Allah’ım bu adama her şey vermiş, boy vermiş, pos vermiş, bir tek yürek vermemiş…” diye geçirirdim. Biraz yüreği olsa, etrafında kimse duramazdı. Çok çabuk gaza gelirdi ama… Bazen onu dolduruşa getirir, eğlenirdik. Bir gün kahveye Tarzan Çetin (Çetin Başaran) girdi. Kahramanlık gösterileri yaptı bir iki, göğsüne vurup bağırdı falan… Biz de Yadigâr’ı gaza getirdik, “sana mı yapıyor bu hareketleri” diye… Tarzan Çetin de spor yapan, halter kaldıran, kaslı, çok kuvvetli adam… Bir bilek bileğe tutuştular, Tarzan Çetin, Yadigâr’ın bileğini yerinden oynatamadı… Yadigâr, Tarzan’ın bileğini büküverdi… İnsanüstü bir kuvveti vardı. İnanın, abartmıyorum, el bilekleri, normal bir insanın ayak bilekleri gibiydi. İster inanın ister inanmayın, benin eski evim 5. kattaydı, taşınırken yardıma geldi. 5. kattan, koca buzdolabını tek başına indirdi… Sonra da durmaksızın tüm evi taşıdı. “O kadar yük taşıdım, arada kalmaya gelirim sana…” diye de takıldı bana. Her daim kapım açıktı ona, arada gelir kalırdı da…

Bir gün de Kudret’i (Karadağ) hırpalattık Yadigâr’a, şakasına… Rejisör Semih Evin ile bir filmde çalışıyoruz. Kudret çekim aralarında gelip hava atıyor bizimkine, yok ben şöyle yaparım, yok ben böyle yaparım diye… Biz de gaza getiriyoruz Yadigâr’ı, halletsene şunu diye… “Yok abi yahu…” diyor, “Yönetmen kızar…” Biz de dayanamadık, dedik “Aksine, Semih abi hiç sevmez Kudret’i, gıcık oluyor ona…” Bizimki bir cesaretlendi, tuttu Kudret’i duvara fırlattı. “Parçalarım ulan seni!” diye bağırdı… Başta rejisörümüz Semih Evin olmak üzere, dakikalarca güldük. Sette yönetmen kraldı…

Ona uygun elbiseyi bulmakta da zorlanırdık. Tarlabaşı’nda bir terzi vardı, o dikerdi elbiseleri. Normal insana 2-2,5 metre kumaştan pantolon dikilirdi, Yadigâr’a 3,5 metre kumaştan diktirirdik…

Elinde oldu mu çok cömert bir yapısı vardı. Bir gün, bizim her zaman takıldığımız merhum Reşit ağabeyin kahvesi vardı, oranın da maskotu olan bir garsonu vardı; Pire Nemci diye… Pire Necmi bunu çok kızdırmış galiba, Pire Necmi’yi kemerinden tutup havaya kaldırdı… “Ulan seni yere vurdum mu vık diye ölürsün!” dedi… Kahvedekiler gülmeye başladı. Rahmetli kameraman Salih Dikişçi, “Belanı buldun mu Necmi?” dedi… O sırada Tarık Akan, Fatma Belgen de gelmişti. Tam bir tiyatro olmuştu… Yadigârı sakinleştirdiler, çaylar “Pire Necmi’den!” denildi. Tam on bardak çay içmişti rahmetli… Pire Necmi; “Ulan ocağıma incir ağacı diktin…” derken, merhum Sami Hazinses; “Oh oldu sana… Her zaman gel, avantanı al bundan…” demişti. Gülmüştük… O vakitler bir başkaydı… Kahvenin karşısında yuvarlak masa Papirüs ve daha anlatılmayacak kadar güzellikler vardı… Herkes birbiriyle kardeşçe, dostça yardımlaşırdı. O günler çok geride kaldı…

Ben ışıkçıydım, teknik ekibin yeri her daim bir başkaydı… Setçi, dekoratör, makyöz, kameraman ve rejisörler hep bir arada olurduk. İş çıkışı adres, Reşit’in kahvesiydi… Yadigâr, rahmetlik başlı başına bir efsaneydi Türk sinemasında…

Kaynak: Bir Yadigar Ejder Kitabı

Cevap Ver

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz