“Türk aydını ülkesine yabancılaşmıştır, insanımız bütün boyutlarıyla kendisine sahip çıkacak aydınları bekliyor…Biz halkımızı sevmediğimiz için kendimizi ülkemizde bir misafir gibi hissediyoruz…Birbirlerine ödül dağıtan, oyunun kurallarını bozmaya cesaret edemeyen bu kuru kalabalık aslında tek bir kütledir; ilericilik-gericilik kavgası görünüşte bir çekişmedir.
İlericiler, yerlerinde kalmak için değil bir namuslu sosyalistin, sahtekâr bir bezirganın yapmayacağı oyunlarla uğraşırlar, kendilerini övenlere pay verirler. Ne yazık ki halkın değerlerine sahip çıkmaya çalışanlar da -kendilerine bir isim vermedikleri halde- gerici ya da sağcı denilen ve orta çağın karanlığında yaşayan zavallılardır…Yaşamaktan, eğlenmekten korkarlar.
İnsanı özellikle de kadını tanımaktan korkarlar. Dünya nimetlerini çağdışı boş inançlar yüzünden teperler…Bu yüzden sosyalizmi ahlaksızlık sanırlar, bu yüzden emperyalizm ile sosyalizmi birbirlerine karıştırırlar.
Allah için bazı sosyalistlerimiz de özel yaşantılarıyla onlara hak verdirecek durumdadırlar. Bir sosyalist eleştirmenimizin dediği gibi ‘Türk solu geç kalkar, çünkü bir gece önce sabaha kadar içmiştir.’ Bu insanlardan Türk halkı bir şey beklememeli.” [Günlük]
***
“Ulan dedim, Batı hayranı diye beni suçlarlar, sonra da Amerika’ya da onlar giderler. İşçi mişçi diyerek Rusya’ya da onlar gidiyorlar.”
***
Yazdıklarından anlaşıldığı üzere Oğuz Atay, solcu yazarlardan olduğu kadar sağcılardan da pek memnun değil. Hareket’çilerin hazırladığı Edebiyat Ansiklopedisinde çıkan biyografisinin, sağcı yazarların yanında sathi olmasından şikâyet etmiş, bir türlü hakkettiği değeri bulamama duygusu içini kaplamıştır. Memlekette gerçek anlamda, sağda da solda da tarafsızlığın olmadığını ve hatta tarafsızlığa yaklaşanın bile olmadığını ifade edecek kadar karamsardır.
Halit Refiğ’e Mektuplar’dan:
“ Olmuyor abicim, gerçekten tarafsızlık yok; hatta tarafsızlığa yaklaşan bile yok. Sadece küçük ve –eskilerin deyimiyle- ‘hasis menfaatler’ var. Bu çoluk çocuk ordusu, savundukları ‘eski değerlerimiz’e lâyık değil. Görünüşte birbirine karşı olanlar, aslında birbirinin aynı. Hepsi batsın diye bekliyorum; batmıyorlar da abicim. Çünkü gün uğursuzun. Biri batsa bile, bir benzeri çıkıyor abicim. Arsız otlar gibi.”
***
“ İnsanların içi ölmüş Halit’çiğim. Bana yazdığın satırların arasında seni görür gibi oldum, hayatiyetini hissettim. (Edebiyat yapıyorum sanma.) Ve bu ülke seni üzüyordu, gücendirdi. İşte onun için abicim, bu ülkede iş yok. Mektubunda dediğin gibi boş ‘kelleler’ var, ve gene dediğin gibi ‘namuslu ve akıllı eser vermeye’ gücü yetmeyenlerin dolapları var. Bir insan kendi işiyle namuslu ve samimi bir biçimde uğraşmazsa vaktini nasıl geçirir? Onun bunun kuyusunu kazmakla geçirir.”
