Karl Marx (1818-1883) komünizmi icat etmedi ama hayatının çoğunu “herkesten yeteneklerine göre, herkese ihtiyaçlarına göre” ilkesinin yaygınlaşmasına harcadı. Marx, işçi sınıfının (proletaryanın) üretim araçlarını burjuvaziden ele geçirip iktisadi eşitlikle özdeşleşmiş yeni, sınıfsız bir toplumla paylaşacağı kapitalizmin son aşamasının bir işçi ayaklanması olacağını öngörmüştü. Karl Marx’ın hayatı ve mücadelesiyle ilgili on gerçek.
1 Politik nedenler yüzünden 6 yaşında vaftiz edildi
Marx’ın ataları 1723’ten beri Trier, Prusya’da (şu anda Doğu Almanya’da) haham olarak görev yapmıştı ve annesinin babası da bir hahamdı. Napolyon Savaşları’nın sona ermesiyle Fransız yönetimi Prusyayı terk etti ve yeni hükümet Yahudilerin meslek sahibi olmasını ya da kamuda görev almasını yasaklayan bir uygulama başlattı. Başarılı bir avukat olan Marx’ı babası Heinrich, yasaya cevap olarak Lutheranizm mezhebine geçti. Bu yüzden de Marx ve kardeşleri 1824’te vaftiz edildi.
2 Marks’ın lisesi yetkililer tarafından basıldı
Voltaire gibi Aydınlanma Çağı düşünürlerinden derinden etkilenen Heinrich, 1830’a kadar Marx’ın evde eğitim almasını sağladı. Marx daha sonra Friedrich-Wilhelm lisesine gitmeye başladı. Okul müdürü Johann Hugo Wyttenback konuşma özgürlüğünü savunan liberal öğretmenleri işe aldı. Polis, devrimcileri koruyan okuldan kuşkulandı ve Marx’ın okula alınma sınavı sırasında 1832’de okula baskın yapacak kadar ileri gitti.
3 Göğüs hastalığı sayesinde askerlik yapmadı
Marx, çok sigara ve içki kullanımı, kötü beslenme ve düzensiz hayatı nedeniyle kesin tanı konulamayan bir göğüs hastalığı sayesinde askerlik yapmadı. Hatta babası Marx’a, “Eğer yapabiliyorsanız yetkili ve tanınmış doktorların rapor vermesini sağlayın ama bunu yaparken çok sigara içmeyin,” dedi.
4 Katıldığı siyasi gruplar yüzünden başı belaya girdi
Marx, Bonn Üniversitesi’ne 1835 yılında başlamış ancak zamanının çoğunu sarhoş ve başıboş geçirdi. Poets’ Club adlı radikal bir siyasi gruba katıldı ve kampüsteki daha soylu örgütlere karşı çıkan bir içki içme topluluğu olan Trier Tavern Club’ın eş başkanlığını yaptı. Katıldığı ikinci örgüt 24 saatlik bir hapis macerasına neden oldu. Ayrıca beraberinde üniversite öğrencilerine Prusya liderliğine bağlılıklarına dair yemin etmeye zorlayan bir grup olan Borussia Korps geldi. Marx kendini savunabilmek için silah taşımaya başladı (ki bu başının polisle daha fazla belaya girmesine neden oldu) ve Borussia Korps üyelerinden biriyle düelloyu kabul edip sol gözünden yaralandı. Bonn’da geçirdiği bir seneden sonra Berlin Üniversitesi’nin daha özenli atmosferine geçti.
5 Çocukluk arkadaşıyla tartışmalı bir evlilik yaptı
Babası daha Marx doğmadan birkaç yıl önce, liberal eğilimleri olan Prusyalı aristokrat Ludwig von Westphalen ile arkadaş oldu. Kızı Jenny von Westphalen 5 yaşındayken Marks daha 1 yaşındaydı. Jenny 22 yaşındayken Marx’la aynı sınıftan olmamalarına rağmen nişanlandılar ve Prusya’da kendinden büyük bir kadınla nişanlanması erkekler tarafından onaylanmadı.
6 Babasının cenazesine katılmadı
Marx’ın hareketli üniversite yılları ailesiyle arasını açtı ve bu, burjuvanın onun entelektüel isyanına olan kayıtsızlığının da göstergesi oldu. Marx Berlin Üniversitesi’ne başlarken onları ziyaret etmeyi reddetti. Babası oğlunun pervasızlığından rahatsız olmuş ve ölmeden bir yıl önce, Marx’ın sosyal saygınlığını oluşturabilmesi için hükümdarlara övgü dolu bir mektup yazıp yayınlamasını istedi. Ama Marx’ın teslim olmaya niyeti yoktu. Heinrich Marx 1838 Mayısı’nda tüberkülozdan öldüğünde, Karl Berlin’den eve dönmedi.
7 Modern zamanların en unutulmaz arkadaşlıklarından biri başladı
Marx, Paris’te sadece iki yıl yaşadı ama Café de La Régence’de Friedrich Engels ile tanıştı ve modern zamanların en önemli arkadaşlıklarından biri başladı. Engels, Marx’ın işçi sınıfı hakkındaki görüşlerini ailesinin tekstil fabrikası sahibi olarak gerçek dünyadan deneyimleriyle şekillendirdi. Aynı zamanda çeşitli makaleler üzerinde de çalıştılar (Komünist Manifesto dahil) ve Engels’e Das Kapital’i yayımlamak için avans para buldular.
8 Ülkelere girişi yasaklandı
Marx 24 saat içinde bir ülkeden ayrılması gerektiği gerçeğiyle sık sık karşılaşmaya başladı. Bu eğilim ilk olarak Çar Nikola’nın, Marx’ın radikal bir sol gazetenin editörü olması yüzünden hükümetin onu yasaklanmasını istemesiyle başladı. Fransız hükümeti 1845’te Vorwarts dergisini durdurdu ve Marx’ı kovdu. Daha sonra Belçika’ya gitti ama yetkililer tarafından 1848’de Fransa’dan kaçtığı iddiasıyla Marx’ı tutukladı.
9 Sağlığı gittikçe kötüye gitti
Sağlık sorunlarına “varoluşun sefaleti” adını verdi. Biyografisini yazan Wermer Blumenberg’e göre Marx, baş ağrıları, göz iltihabı, eklem ağrısı, uykusuzluk, karaciğer ve safra kesesi sorunları ve depresif belirtilerden muzdaripti. Şikâyetleri, Marx’ın kötü alışkanlıkları yüzünden daha da kötüleşti: gece geç saatlere kadar çalışmak, aşırı sigara ve alkol kullanmak. Yine de Marx çalışmalarının hızını korudu. Yapılan araştırmalar, Marx’ın problemlerinin hidradenitis suppurativa olarak adlandırılan kronik, ağrılı bir deri hastalığından kaynaklanmış olabileceğini ve bunun da depresyona ve kötü ruh hallerine neden olabileceğini göstermektedir. Ve 18 yaşında askeri hizmetini yapmasını engelleyen göğüs hastalığını da unutmayalım, bu da akciğerlerin iltihaplanmasından kaynaklanıyordu. 64 yaşında ölmesine neden olan hastalıkta buydu.
10 Aşk şiirleri ve romanları yaşadığı sürece yayınlanmadı
Politik felsefesi ve ekonomik projelerin ötesinde Marx, karısı Jenny için aşk şiirleri, İtalya’daki bir kasabada oynanan bir oyun ve Scorpion ve Felix adında bir roman yazdı. Bunlardan hiçbiri yaşamı boyunca gün ışığına çıkmadı ancak bu eserleri de elli ciltlik Marks ve Engels’in tüm eserleri içinde, ölümünden sonra yayımlandı.
Çeviren: Yaprak Sayın
Mental Floss – Oggito
