John Steinbeck’in tartışmasız en büyük eseri olan ve ona Pulitzer ödülünü kazandıran Gazap Üzümleri, 1939’da ilk kez yayınlandığında şok etkisi yaratmış ve büyük tartışmalara yol açmıştı.
Tüm dünyayı etkileyen “Büyük Buhran” döneminde, tarımın kapitalistleşmesi ve krizler yüzünden yoksullaşan ve mülksüzleşen yığınların ayakta kalma mücadelesinin anlatıldığı bu destansı romanda Steinbeck, açlık, sefalet ve zorbalık yüzünden evlerini terk edip yollara düşmek zorunda kalan binlerce işçi ailesinden birine odaklanıyor.
Boşa çıkan umutların, hüzne dönüşen sevinçlerin arasında insanlığın direncini ve onurunu çarpıcı bir dille anlatan, kapitalizmi iliklerine kadar eleştiren Gazap Üzümleri, 20. yüzyılın en önemli eserlerinden biridir.
Gazap Üzümleri – David S. Kidder ve Noah D. Oppenh
Büyük Amerikan klasiklerinin arasında The Grapes of Wrath (Gazap Üzümleri) (1939) özel bir yere sahiptir. Kaliforniyalı yazar John Steinbeck (1902–1968) bu eseriyle yoksul göçmen çiftçilerin durumunu Amerikan halkının bilincine taşımıştır ve eseri edebiyat derslerinin başlıca metni haline gelmiştir.
Steinbeck’in romanı Amerikan ekonomisini 1929’dan 1930’ların sonlarına kadar felç eden Büyük Buhran dönemini anlatır. Kriz çok geniş kapsamlı bir işsizlik, yoksulluk ve açlık getirmiştir. Krizin asıl büyük yükünü Amerika’nın batısındaki çiftçiler çekmiştir. Zira krize doğal bir afet olan “Dust Bowl” (Büyük Kuraklık) da eşlik etmektedir. Sorumsuz ekim teknikleri ve kıtlık nedeniyle bölgedeki tarım arazilerinin büyük bölümü atıl kalmıştır.
Gazap Üzümleri, Büyük Kuraklık’ın zorlukları nedeniyle Oklahoma’dan Kaliforniya’ya giden Joad ailesinin hikayesini anlatır. Onlarla birlikte binlerce başka aile de aynı kaderi paylaşmaktadırlar. Joad ailesindekiler dürüst insanlardır. Ailenin dayanak noktası anne Joad’dur. Nihayetinde ailenin reisi eski bir mahkum olan oğul Tom olacaktır. Küçük bir kamyon içinde üç kuşak, yeni bir hayat ve iş umuduyla Kaliforniya’ya giderler. Aile üyeleri, yol boyunca büyük bir trajedi ile karşılaşsalar da bu süreçten daha da güçlenmiş olarak çıkarlar.
Gazap Üzümleri, Harriet Beecher Stowe’un kölelik karşıtı romanı Uncle Tom’s Cabin (1852) ve Upton Sinclair’in Chicago mezbahalarındaki feci durumu anlatan The Jungle (1906) adındaki romanı ile birlikte Amerikan protest edebiyatının önemli bir parçasını oluşturur. Steinbeck’in romanı evrensel düzeyde takdir görmemiştir. Eleştirmenler onun aşırıya kaçan acımasız tasvirlerinin, duygusallığının ve karakterlerini yüzeysel bir biçimde ele alıyor oluşunun altını çizmişlerdir. Bununla birlikte Steinbeck’in hikaye anlatma tekniklerinin başarısı hiçbir zaman tartışma konusu olmamıştır. Romanları, Amerika’nın en zor dönemlerinden birisinin hatırlanmasına yardımcı olmaya devam etmektedir.
Ek Bilgiler
1- Gazap Üzümleri, Steinbeck’in iş adamları ve toprak sahiplerinin tepkisini üzerine çekmesine neden olmuştur. Bu kesimler onun solcu düşüncelerinden ve sendikalara olan desteğinden son derece rahatsızdırlar.
2- Steinbeck’in en akılda kalan romanı “Gazap Üzümleri” olsa da, o, en iyi eserinin “Cennetin Doğusu” (1952)olduğunu düşünmektedir.
3- “Gazap Üzümleri”nin başrollerinde Henry Fonda (1905–1982), Jane Darwell (1879–1967) ve John Carradine (1906–1988) gibi isimlerin yer aldığı 1940 tarihli bir film uyarlaması yapılmıştır. Fakat bu uyarlamada romanın sonu değiştirilmiştir.
