Aynı metin sayısız yoruma izin verir: “doğru” bir yorum yoktur. [Nietzsche]
Friedrich Nietzsche anlaşılamaz. Böyle bir önermeyi temellendirmek için çok şey gerek — hem de, böyle bir önermede bulunduktan sonra, söylenecek çok şey yok…
Tek bir tutarlı, birlikli bakışı; bir ‘kuram’ı olmamasından dolayı mı — Hayır: ne kadar ‘kuram’ı varsa (ki, çeşitli konularda çeşitli ‘kuram’ları vardır) hepsi ‘birlikli’ ve ‘tutarlı’dır; bunların hepsinin toplamı bir ‘dizge’ oluşturmasa da, tek bir dizgeli bakışın ürünüdür(ler) — o zaman?…
Niye anlaşılamaz olsun?
* * *
Nietzsche’nin her yazdığı ‘stratejik’tir — düz, ‘Lojistik’teki anlamıyla: bir ‘meydan savaşı’nın nasıl ‘kazanıla’bileceğine, bir ‘düşman’ın nasıl ‘yenile’bileceğine yöneliktir bir sorunun nasıl çözülebileceğine…
Çünkü Nietzsche’nin her yazdığı ‘perspektiflidir: belirli bir açıdan bakılınca nasıl görünüyor, diye düşünür, bir konuyu ele aldığında.
Çünkü aradığı “hakikat” değildir — bilir ki, insanın zaten her “hakikat” saydığı yalnızca kendi bakış açısından öyledir; “mutlak hakikat” diye birşey, yoktur.
Felsefe, hakikat arama işi değildir — yaşam sorunlarını çözme işidir; bu da, çeşitli açılardan çok çeşitli biçimlerde yapılabilir.
** *
Felsefe böyle anlaşılınca, nasıl yapılabilir? — Belki önce, yapılabilir mi, diye sormak gerekirdi; ama, Nietzsche’yle —Nietzsche’den— biliyoruz ki, yapılabilmiş:-
0 yapmış — nasıl?…
Zerdüşt “kendi omuzuna tırman: başka türlü nasıl yükselebilirsin ki” der — bu eğretilemeyi izleyebiliriz:-
Felsefe kendi omuzuna tırmanma işidir. Sırasıyla gidelim: kendi omuzuna tırmanma; yani kendini, kendinde olan birşey olarak arama, ve ulaşmağa çalışma; ulaşınca da onu aşma — ötesine geçme…
***
Soruna dönelim:
Sorun benden kaynaklanan birşeydir; ben yaratırım sorunu — dolayısıyla, sorun çözme, kendimdeki birşeyle uğraşma, kendimde bozuk duran bir-şeyi düzeltme, kendimi eğri durduğum bir noktada doğrultmadır — felsefe ‘kendi’yle didişmedir: Şu kişilik özelliğim nereden geliyor? Şu inancımı nasıl edinmişim? Şu tutkumun temeli ne? Şu düşünceme nasıl ulaşmışım?
Felsefe en temelinde “Ben neyim?” sorusuna yanıt bulma çabasıdır — felsefe kendini sorun olarak görebilen bazı kişilerin, kendi üzerlerinde yürüttükleri bir bilme çabası, kendini anlama uğraşısıdır.
Nietzsche bu uğraşıyı XX. yüzyıla taşımış olan bilinçtir: Nietzsche’den ancak kendini anlamağa çalışanlar birşeyler anlayabilirler; anladıklarında da, Nietzsche’yi değil, kendilerini anladıklarını anlayarak…
Oruç Aruoba
Nietzsche’yi Anlamak
Cogito Sayı 25 Kış 2001