Her camın ardına ölüm yerleşti. Her kapı köşesi bir pusu, her kavşak bir katliam alanı oldu. Bazen tek bir avludaki savunmayı kırmak için top getirildi. Milisler, partizanlar, keskin nişancılar düşman saflarını kırıp geçirdiler, ama her defasında düşman yeniden toparlandı. Geri çekilmek gerekiyordu. Yok olma sırası gelip çattığında, bir içgüdü ağır baskı altındaki kuşatılanları eski işçi mahallesi Presnaya’ya doğru götürdü. Daha tutkalları kurumamış afişlerin uyarısına kulak asmayan kadınlar, çocuklar ve yaşlılar mahalleyi durmaksızın sağlamlaştırıyorlardı.
Ama yangınların ışığıyla aydınlanan gökyüzünün kana boyandığı bir zamanda başka ne yapılabilirdi ki?..*
Önsöz
Her camın ardına ölüm yerleşti. Her kapı köşesi bir pusu, her kavşak bir katliam alanı oldu. Bazen tek bir avludaki savunmayı kırmak için top getirildi. Milisler, partizanlar, keskin nişancılar düşman saflarını kırıp geçirdiler, ama her defasında düşman yeniden toparlandı. Geri çekilmek gerekiyordu. Yok olma sırası gelip çattığında, bir içgüdü ağır baskı altındaki kuşatılanları eski işçi mahallesi Presnaya’ya doğru götürdü. Daha tutkalları kurumamış afişlerin uyarısına kulak asmayan kadınlar, çocuklar ve yaşlılar mahalleyi durmaksızın sağlamlaştırıyorlardı.
Ama yangınların ışığıyla aydınlanan gökyüzünün kana boyandığı bir zamanda başka ne yapılabilirdi ki?..
Kamo’nun yaşamı, hiçbir yazarın aklından uydurmayı düşünemeyeceği bir romandır. Ancak bu yaşamı kişisel bir serüven olarak anlatmak da ona ihanet etmek olur. Bu yaşama gerçek trajik özünü veren yalnız ve yalnız çerçevesi ve örnek erimidir. Kahraman, tarihe meydan okumak ve onu değiştirmek için, kurbanı olacağı tarihsel güçlere dayanır.
Bu biyografi, kendiliğinden bir devrimci dalganın aşın karmaşıklığıyla tutarlı bir adamın basitliği açıkça karşı karşıya gelecek şekilde oluşturulmuştur. Bu adam tarih tarafından kuşatılmıştı: Yaşamından bölümlerle tarihsel fonu birbirine karıştırmadan içiçe soktum.
Kişiliğinin koşullara bağlı olarak oluşmuş temeli sanıyorum ki Kamo’yu sürükleyen bir motor olmamış, ancak isyanında katalizör işlevi görmüştür.
Biyografinin kendisi de bana bu varsayımı doğrular gibi geliyor. Koşullar ortadan kalkmış da olsa, Kamo tek başına mücadeleyi sürdürdü. O zamandan sonra, yaşamı kendine özgü bir çizgi izledi. Tıpkı bir mermi gibi, başlangıç enerjisini tükettikten sonra yere düştü.
Enerjisinin kaynağını Kamo’nun çocukluğunda aramak kuşkusuz doğru bir şey olur. Devrimcinin ilk yılları hakkında fazla bir şey bilinmiyor. Ancak babasıyla yaptığı şiddetli çatışmaların ve annesinin ölümünün onu derinlemesine etkilememesi şaşırtıcı olurdu. Buna karşılık, mermi yörüngesinin koordinatlarını 1905 Rus Devriminin dayattığı kesindir. O zaman, 1917 Rus Devriminin uzun açıklamalar gerektirmeyen, iyi bilinen hatlarının tersine, genel olarak iyi bilinmeyen bu devrimin ana özelliklerini yeniden çizmek kaçınılmaz oldu.
1905 Devriminden söz etmek için, Fransa’da bulunabilecek kaynaklan ve yalnızca SSCB’de bulunabilenlerden büyük bir kısmını kullandım. Kafkasya’nın o dönemdeki durumuyla ilgili olarak da, yakın zamanda yapılmış bir incelemeden, “Trans kafkasya’da 1905 Yılı”ndan birçok unsuru aldım. Sürgündeki Rus devrimcilerinin etkinlikleri konusunda Ulusal Arşivler, Fransa Dışişleri Bakanlığı ve Paris Emniyet Müdürlüğündeki kaynaklara dayalı yabancı yapıtlardan yarar Lenin yandaşlarının gizli etkinliklerinden söz ederken ordu içindeki siyasal çalışmanın çok önemli yönlerine değinmeden geçtim. Aynı şeyi, sosyaldemokrat ve bolşevik kaçakçılık örgütlen konusunda da yaptım. Bu boşluklar bana burada çok aşırı önemde eksiklikler olarak görünmedi.
Kamo’nun biyografisini yazmak için ulaşılabilecek tüm kaynaklara başvurdum. Konu Sovyetler Birliği dışında aşağı yukarı hiç yayınlanmamış olduğundan, belgelerin çoğu Sovyetler Birliği kaynaklıdır. Olanakların elverdiği ölçüde Stalin döneminden önceki belgelere başvurmayı yeğledim. Yine de kuşkusuz çelişkiler ve Kamo’nun bilinen biyografisinde boşluklar olacaktık Bu yüzden, okuyacağımız yapıtın kesin bir doğruluk taşıdığı öne sürülemez.
Kitabın akıcılığının sistematik olarak kaynakçalar verilerek kesilmesinin okuyucu için bezdirici olacağını düşündüm Burada kaynak belirtmeden alınan bazı tanınmış bölümleri uzmanlar kolaylıkla fark edeceklerdir örneğin metnin başındaki kısa bolum, Troçki’nin “1905” adlı kitabından alınmıştır. Bu kuralı, ancak bana kaçınılmaz koruyora benziyor. Bu kuralı bana ancak kaçınılmaz görünen durumlarda, genellikle birçok çelişkili belge arasından bir tercih yapmam gerektiğinde bozdum.
Son olarak şunu da belirteyim: Mümkün olduğunca az mizansen kurup kurgulamayı en aza indirdim. Belgelere bağlı kalmayı yeğledim. Bununla birlikte, iki yerde epey uzun kurmaca diyaloglar koymak yararlı oldu: 1. bölümdeki tüm diyaloglar ve 165’den 168’e kadar olan sayfalardaki diyaloglar böyledir. Buna karşılık 162’den 165’e kadar olan sayfalardaki diyaloglar gerçektir. Ancak konuşma, buradaki gibi Kamo ile Lenin arasında değil, Kamo ile Gorki arasında geçmiştir.
Bu kitabı yazma düşüncesi Boris Suvarin’in “Stalin” kitabında, Kamo’ya ayrılmış bölümleri okurken aklıma geldi. Ancak M. Haupt ve M. Benningsen’in özendirmesi, yardım ve öğütleri olmaksızın bu yapıtı kuşkusuz gerçekleştiremezdim. Rus kaynaklarının taranmasında Deniş Authier bana değerli yardımlarda bulundu. Matmazel Danielle Van de Putte, Pierre Arenes ve Jacques Jaran’ın da geliştirdikleri el yazmasının son şeklini almasına geniş ölçüde katkıda bulundu. Tiflis Kari Marx Kütüphanesi Müdürü Bayan L. Onoprichvili, M.R. Uroschvili, Y. Axonov, S. Goujon, G. Charachidze ve G. Sodoul çeşitli biçimlerde bu sayfalara katkıda bulundular.
Jacgues Baynac
Lenin’in Fedaisi Kamo
* Arka kapak
