Bir yüzyıldan fazladır, sinirbilimciler, insan ve diğer memeli beyinlerinin, kuş gibi diğer hayvanlarınkinden farklı olduğuna inanırlardı. Bu inanış neokorteksin (karışık kavramsal davranışların beyinde sorumlu olduğu bölge) fiziksel yapısına dayanmaktadır.
Kaliforniya Üniversitesi’ndeki araştırmacılar tarafından yapılan yeni bir çalışmada, tavukların işitsel girişlerinin analizlerini gerçekleştiren bölgenin memelilerinkine benzer şekilde işlediği bulundu.
Memeli beyinlerinin diğer hayvanlarınkinden çok daha fazla evrimleşip geliştiği uzun zamandır düşünülürdü. Bunun nedeni ise, beynin dış katmanında, karışık kavramsal fonksiyonlarının toplanmış olduğu farklı yapıdaki önbeyin ve neokortekse dayandırılmıştır.
Memeli neorkoteksinin özelliği, tabaka halinde bulunan hücrelerin birbirlerine, merkezden dışa doğru dizilmiş diğer hücrelerle bağlı olması ve neronal özel bağlantılarla fonksiyonel birimlerin oluşmasıdır. Memeli olmayan beyinlerdeki ilk homolojik bölge çalışmalarında benzer düzenleme görülmemiş ve memelilerdeki neokortikal hücrelerin ve dolaşımın doğada eşi olmadığının varsayılmasına yol açmıştır.
Prof. Harvey J. Karten ve grubu, kırk yıl, bu düşünceyi altüst etmek için çalıştılar. Son dönem araştırmalarında, modern, çok yönlü görüntüleme cihazı kullanarak memeli işitsel korteksine benzeyen tavuk beyninin bir bölgesinin haritasını çıkardılar. Ayrıca kuş kortikal bölgesi memeli korteksinde olduğu gibi farklı hücre çeşitlerinin merkezden dışa doğru kolonlar oluşturarak hücre katlarını birbirine bağladığını ve bunların mikro dolaşım oluşturduklarını keşfettiler.
Bu çalışma, neokorteksin katmanlı ve kolonlu özelliğinin sadece memelilere özgü olmadığını ve bu bölgedeki hücrelerin ve dolaşımın çok eski omurgalılardan evrimleşmiş olabileceğini ortaya koyuyor.
Prof. Karten, kortikal mikrodolaşımın memeli beynine özgü olduğu inanışının, diğer türlere ait görünür hücre katmanlarının olmamasından kaynaklandığını ve memeli olmayan omurgalıların karışık kavramsal ve duyusal süreçleri işleme yeteneklerinin olmamasının ise yaygın bir görüş olduğunu belirtiyor.
Fakat bu düşünceler, memeli korteksinin evrimleştiği orijini bulmaya çalışan nörologlar için ciddi sıkıntılar oluşmasına neden oluyor. Peki, bu karışık dolaşım nerenden geldi ve ilk ne zaman evrimleşti?
Karten’in araştırması bu soruların başlangıç cevaplarını oluşturmuş durumda. Memeli ve kuşların en az 300 milyon yıl önce ortak bir atadan türediklerini gösteriyor. Böylece, kuş ve memeli korteksindeki benzerlikler kuşların, farklı beyin çalışmaları için model bir organizma olabileceğini destekliyor.
Kaynaklar: 1) http://www.sciencedaily.com/releases/2010/07/100702152407.htm
2) http://www.diyeti.gen.tr/wp-content/resimler/Beyin-egzersizleri.gif
Hazırlayan: Elif Karaca / İTÜ Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü Doktora Öğrencisi
Alıntı: Bilim ve Gelecek Dergisi sayı: 78
