Michael Curtiz’in (1886–1962) suç, gerilim, komedi ve romans karışımı filmi Casablanca, sinema tarihinin en çok sevilen yapımlarından biri olmuştur. Efsanevi Hollywood aktörleri Humphrey Bogart ve Ingrid Bergman’ın başrollerini paylaştığı, II. Dünya Savaşı’nın arka plan alındığı filmde onur, görev duygusu, kendini feda etme ve aşkın kaybedilişi gibi temalar işlenmektedir. Bu öyle bir biçimde yapılmaktadır ki filme giden izleyiciler on yıllar boyunca hissettiklerinden hiçbir şey kaybetmemişlerdir.
Film 1943 yılında en iyi film, yönetmen ve senaryo dallarında Oscar Ödülü kazanmıştır (Aslında ilk kez 1942 yılında çıkmışsa da 1943 yılına kadar yaygın bir biçimde gösterilmemiştir.). 2007 yılında Amerikan Film Enstitüsü onu yapılmış en iyi Amerikan filmleri listesinde üçüncü sıraya koymuştur. Listede Citizen Kane (1941) ve The Godfather’dan (1972) sonra gelmektedir.
Eleştirmenler Casablanca’nın popülerliğini filmin çeşitli özelliklerine bağlamaktadır. Bergman ve Bogart’ın birbirleri ile olan uyumu, güçlü oyuncu kadrosunun başarılı performansı, çoğu Philip ve Julius Epstein kardeşler tarafından yazılan esprili diyaloglar, Max Steiner tarafından hazırlanan başarılı film müzikleri, merak uyandırıcı ve romans içeren öyküsü… Gerçekten de bunlardan herhangi birinin eksik olması halinde Casablanca’nın Casablanca olması mümkün olmayacaktı.
Filmin yapılma öyküsü bile ancak Hollywood’da düşlenebilecek cinstendir. Senaryonun temeli, Murray Burnett ve Joan Alison tarafından yazılan Everybody Comes to Rick’s adındaki sahnelenmemiş bir tiyatro eserine dayanmaktadır. Warner Bros oyun metninin yayın hakları için 20 bin dolar ödemiştir. Bu sahnelenmemiş bir oyun için o güne dek ödenmiş en yüksek ücrettir.
Senaryo yazarı Howard Koch ve Epstein kardeşler öyküyü birlikte yeniden kaleme almışlardır. Yazarlar dahil hiç kimse başlangıçta metnin nasıl sonuçlanacağını bilmemektedir.
Öykü Fransız işgalindeki Fas’ta Nazilerden kurtulmaya çalışan Avrupalı göçmenler hakkındadır. Aynı zamanda üç ana karakter arasında yaşanan bir aşk üçgeni ele alınmaktadır (Aşk üçgenindeki diğer karakter Paul Henreid tarafından canlandırılmaktadır). Senaryonun orijinal metindeki hali, filmde ele alınan yurtseverlik ve kendini feda etme temaları açısından sönük kalmaktadır. Bogart’ın Rick Blain tiplemesinin söylediği gibi Avrupa savaşla kavrulurken: “Üç insanın problemlerinin bu çılgın dünyada nasıl da önemsiz olduklarını görmek için fazla bir çabaya gerek yok.”
Film hakkında ek bilgiler:
1- Film 1931 yılında gösterime girdiğinde önemsiz bir eser olarak görülen “As Time Goes By” şarkısını popülerleştirmiştir.
2- Kaptan Renault rolündeki Claude Rain (1889–1967) tarafından söylenen, “Olağan şüphelileri bir araya toplayalım” repliği 1995 yılında Hollywood yapımı “The Usual Suspects” (Olağan Şüpheliler) filmine ilham kaynağı olmuştur.
3- Humphrey Bogart tarafından söylenen filmin son repliği, (“Louis, bunun güzel bir dostluğun başlangıcı olduğunu düşünüyorum”) yapımı bittikten üç hafta sonra filme eklenmiştir. Repliğin, filmin yapımındaki itici güç olan Warner Bros. yöneticisi Hal Wallis tarafından yazıldığı söylenmektedir.
Entelektüelin Kutsal Kitabı
David S. Kidder ve Noah D. Oppenheim