Haziran 16
Sana söylemem gereken bir şey var
Oscar Lineira Arjantin’de kaybolan binlerce delikanlıdan biriydi. Askeri dildeki adıyla bir nakledilmiş.
Aynı karakolda kalan bir diğer tutuklu, Piero Di Monte, onun son sözlerini duydu:
-Sana söylemem gereken bir şey var. Biliyor musun? Ben henüz bir kadınla yatmadım. Ve şimdi beni bu duyguyu tanımadan öldürecekler.
Haziran 17
Tomasa ödemedi
1782’de, Quito şehri adaleti Tomasa Surita adlı kadının Guayaquil şehrinden satın almış olduğu kumaşların vergisini ödemeye mecbur olduğuna karar verdi.
Sadece erkeklerin satın almak ya da satmak için yasal yeterliliği vardı.
-Gidip kocamdan alsınlar, dedi Tomasa. Yasa bizleri aptal yerine koyuyor. Eğer biz para tahsil edemeyecek kadar aptalsak, ödeyemeyecek kadar da aptalız.
Haziran 18
Susan da ödemedi
Amerika Birleşik Devletleri ve Susan Anthony, New York Kuzey Bölgesi, 18 Haziran 1873.
Bölge Savcısı Richard Crowley: 5 Kasım 1872’de, Susan B. Anthony, Amerika Birleşik Devletleri Kongresi’ndeki bir temsilcisi için oy kullandı. O sırada bir kadındı ve bu konuda bir şüphe olmadığı kanaatindeyim. Onun oy kullanma hakkı yoktu. Yasayı ihlal etmiş olmaktan ötürü suçludur.
Yargıç Ward Hunt: Tutuklu, yürürlükteki yasaya uygun olarak yargılandı.
Susan Anthony: Evet, efendim, ama bunlar erkekler için yapılmış, erkekler tarafından yorumlanmış ve erkekler tarafından, kadınlara karşı erkeklerin lehine uygulanmış yasalar.
Yargıç Ward Hunt: Tutuklu, ayağa kalkın. Bu mahkeme sizin dava masraflarına karşılık olarak yüz dolar ceza ödemenize hükmetmiştir.
Susan Anthony: Asla bir dolar bile ödemeyeceğim.
Haziran 19
Alarm! Bisikletler!
-Dünyadaki kadınların eşit haklara ulaşması yolunda bisikletin yaptığını ne başka bir şey ne de başka bir kimse yaptı, diyordu Susan Anthony.
Ve onun mücadele arkadaşı Elizabeth Stanton da şöyle diyordu:
-Biz kadınlar oy kullanma hakkına doğru pedal çeviriyoruz
Philippe Tissie gibi bazı doktorlar bisikletin düşük ve kısırlığa sebep olabileceği konusunda uyarırken, başka meslektaşları bu edepsiz aletin ahlaksızlığı teşvik ettiğini, zira mahrem yerleri seleye sürtündükçe kadınların zevk aldıklarını savunuyorlardı.
Gerçek şu ki, bisiklet yüzünden kadınlar kendi başlarına çıkıp dolaşıyor, evden uzaklaşıyor ve özgürlüğün tehlikeli zevkini tadıyorlardı. Ve yine bisiklet yüzünden, pedal çevirmeyi engelleyen o bunaltıcı korse elbise üzerlerinden çıkıyor ve müzedeki yerini alıyordu.
Haziran 20
Bu sorun
Her heceye renk vermeye muktedir soprano sesi Rio de Janeiro’da alkış yağmurlarına tutulmuştu.
Kısa bir süre sonra, on sekizinci yüzyılın sonlamda, Joaquina Lapinha Avrupa’yı fetheden ilk Brezilyalı şarkıcı oldu.
Opera bağımlısı bir İsveçli olan Cari Ruders onu 1800 yılında Lisbon’daki bir tiyatroda dinledi ve güzel sesine, etkileyici fiziğine ve büyük dramatik duygusuna coşku içinde övgüler yağdırdı.
Ne yazık ki, ]oaquina’nın teni koyu renk, diye uyardı Ruders, ama sorun kozmetiklerle giderilebiliyor.
Haziran 21
Hepimiz seniz
2001 yılında bugün, Treviso ve Cenova takımları arasındaki futbol maçı sürpriz bir olaya sahne oldu.
Treviso’nun Nijerya kökenli Afrikalı oyuncusu Akeem Omoladé’ye yönelik olarak İtalyan tribünlerinden hiç kesilmeyen ıslıklar, alaya seslenişler ve ırkçı tezahüratlar yükseliyordu.
Ama ikinci yanda ortalığı sessizlik kapladı, zira Trevisolu diğer on oyuncu sahaya yüzlerini siyaha boyayarak çıktılar.
Haziran 22
Dünyanın kemeri
İsa’dan önce 234 yılında, Eratosthenes adındaki bir bilge, İskenderiye kentinde tam öğle vakti yere bir sopa dikti ve gölgesini ölçtü.
Bir yıl sonra, aynı gün tam aynı saatte, aynı sopayı bu kez Asvan şehrine dikti ve sopanın gölgesinin olmadığını gördü.
Eratosthenes, bir gölge ile gölgesiz yerin arasındaki farkın dünyanın düz değil küre şeklinde olmasından kaynaklandığı sonucuna vardı. Ardından iki şehir arasındaki mesafeyi insan adımıyla ölçtürdü ve bu bilgiden hareketle dünyanın kemerinin uzunluğunu ölçmeye çalıştı.
Hesabında doksan kilometre yanıldı.
Haziran 23
Ateşler
Bugün gece yarısı ateşler tutuşuyor.
Kalabalık yüksek odun ateşlerinin etrafında toplanıyor.
Bu gece evler ve ruhlar temizleniyor. Eski püskü şeyler ve eskimiş arzular, zaman içinde yıpranmış nesneler ve duygular ateşe atılıyor ki yenileri doğup yerlerini bulsunlar.
Bu gelenek dünyanın kuzeyinden her tarafa yayıldı. Her zaman bir pagan eğlencesi oldu. Ta ki Katolik Kilisesi bu etkinliğin Aziz John gecesi diye kutlanmasına karar verene kadar.
Haziran 24
Güneş
And Dağları’nın steplerinde ve tepelerinde bugün gün doğumundan itibaren güneş bayramı, Inti Raymi kutlanır.
Zamanın başında, toprak ve gökyüzü karanlıktı. Sadece gece vardı.
İlk kadın ve ilk erkek Titicaca Gölü’nün sularından dışarı çıkınca güneş doğdu.
Güneş, Tanrıların tanrısı Viracocha tarafından kadınla erkek birbirlerini görebilsinler diye yaratıldı.
Haziran 25
Ay
Çinli şair Li Po 762 yılında, bugünkü gibi bir gecede öldü.
Boğularak öldü.
Yangtze Nehri’nin sularına yansıyan ay ışığını kucaklamak isteyince kayıktan düştü.
Li Po ayı daha önce, başka gecelerde de aramıştı:
Yalnız içiyorum.
Hiç dostum yok etrafta.
Kadehimi kaldırıp
davet ediyorum ayı
ve de gölgemi.
Üç kişiyiz şimdi.
Ama ay bilmiyor içmeyi
ve beni taklit gölgemin tek bildiği.
Haziran 26
Korku krallığı
Bugün Dünya İşkenceye Karşı Mücadele Günü.
Kaderin trajikomik cilvesi, Uruguay askeri diktatörlüğü 1973’te ertesi gün doğdu ve bütün ülkeyi büyük bir işkence odasına çevirdi.
İşkenceler işe çok az yarıyor ya da hiç yaramıyordu, ama korku salmak için çok faydalıydılar ve korku Uruguaylıları susarak ya da yalan söyleyerek yaşamaya mecbur bıraktı.
Sürgündeyken imzasız bir mektup aldım:
Yalan söylemek ve yalan söylemeye alışmak iğrenç bir şey.
Ama yalan söylemekten daha kötüsü yalan söylemeyi öğretmek.
Benim üç çocuğum var.
Haziran 27
Hepimiz suçluyuz
Kutsal Engizisyon’un on dördüncü asırda yayınladığı Directorium Inquisitorium işkence kurallarını yaydı ve bunlardan en önemlisi şöyle emrediyordu:
Yanıtlarında tereddüt eden şüpheliye işkence yapılacak.
Haziran 28
Cehennem
960 yılı civarında Hıristiyan misyonerler İskandinavya’yı istila edip Vikingleri tehdit ettiler: eğer pagan âdetlerini sürdürürseniz sonsuz ateşin yandığı cehenneme gidersiniz.
Vikingler bu güzel haber için teşekkür ettiler. Zira onlar soğuktan titriyorlardı, korkudan değil.
Haziran 29
Burada bir yerde
Bugüne Aziz Petrus Günü diyorlar ve Cennetin anahtarlarının onda olduğunu söylüyorlar. Kim bilebilir ki?
İyi bilgi sahibi kaynaklar Cennet ve Cehennemin dünyanın iki isminden başka bir şey olmadığını ve her birimizin onları içimizde taşıdığımızı söylüyorlar.
Haziran 30
Bir baş belası doğdu
Juana Manso, 1819’da bugün Buenos Aires’te vaftiz edildi.
Kutsal sular onu uysallık yolunda yaşama başlattı, ama Juana Manso asla yumuşak başlı biri olmadı.
Rüzgâra ve akıntıya karşı gelerek Arjantin ve Uruguay’da, kızlarla oğlanların birlikte öğrenim gördükleri dini eğitimin zorunlu olmadığı ve fiziksel cezanın yasaklandığı, laik ve karma okullar kurdu.
Arjantin tarihinin ilk eğitim müfredatının yanı sıra daha birçok eser kaleme aldı. Bunların arasında evlilik hayatının ikiyüzlülüğünü yerden yere vuran bir roman da bulunuyordu.
İlk halk kütüphanesini ülkenin iç kesimlerinde kurdu.
Boşanma diye bir şey henüz yokken boşandı.
Buenos Aires gazeteleri ona küfretmekten büyük zevk alıyorlardı.
Öldüğünde, Kilise onun cenazesini kaldırmayı reddetti.
Eduardo Galeano
Ve Günler Yürümeye Başladı
Çeviri: Süleyman Doğru / Sel Yayıncılık