Tolstoy, 1891’de bir İngiliz dergisinde “En muhteşem 100 kitap” başlıklı bir listeyi ve içindekileri görünce sinirlenir ve kendi listesini hazırlamaya karar verir. Bir Rus yayıncıya yazdığı 25 Ekim 1881 tarihli mektupta kendisini en çok etkileyen 45 kitabın adını verirve şöyle der: “Başladığım ama bitiremediğim bu listeyi basılması için değil, senin dikkatine gönderiyorum, çünkü hâlâ tamamlanmaktan çok uzak.” (Okuma elbette doğası gereği tamamlanmayacak bir eylem – insan edebiyatı “bitirmeyi” hiçbir zaman ümit edemez ve bitiremez de.)
“Bir Etki Bırakan Çalışmalar” başlığı altında Tolstoy, okuma listesini çocuklukla başlayan ve o zamanki yaşıyla biten, hayatın 5 evresine bölüyor. Her başlığı mükemmelliklere göre derecelendirmiş, “harika” “ç. harika” ve “muazzam”. Tolstoy’un gençlik yıllarını kişinin en biçimlendiren yılları saydığı aşikâr, bu yıllar için nitelik ve nicelik bakımından çok daha fazla kitap önermiş. Bunun yanında yirmili yaşlar ve otuzların başı, her iki anlamda da daha bereketsiz görünüyor ve çoğunlukla şiir kitapları var.
İşte Tolstoy’un birçoğunun Türkçe çevirilerini de bulabileceğiniz okuma listesi
Çocuklukta (14 yaşına kadar)
1. Eski Ahit. Yaratılış Kitabı.
2. Binbir Gece Masalları.
14 – 20 yaş arasında
3. Matta İncili.
4. İtiraflar, J. J. Rousseau.
5. Yevgeni Onegin, Aleksandr Puşkin.
6. Hırsızlar, Friedrich Schiller.
7. Nikolay Gogol’ün çeşitli kitapları. Vıy, Palto, Nevski Prospekt ve Ölü Canlar.
8. David Copperfield, Charles Dickens.
9. Zamanımızın Bir Kahramanı, Mihail Lermontov.
20-35 yaş arasında
10. Hermann ve Dorothea, Goethe.
11. Notr Dame’ın Kamburu, Vİctor Hugo.
12. İlyada ve Odissea, Homer. (çeviriden)
35-50 yaş arasında
13. İlyada ve Odyssey, Homer. (Yunancasından)
14. Sefiller, Victor Hugo.
15. Basrestshire Günlükleri, Anthony Trollope.
16. East Lynne, Mrs. Henry Wood.
17. George Eliot’ın romanları.
50-63 yaş arası
18. Bütün İnciller (Yunancalarından)
19. Yaratılış Kitabı (İbranicesinden)
20. İlerleme ve Yoksulluk, Henry George.
21. Düşünceler, Blaise Pascal.
22. Epictetus.
23. Konfüçyus.
24. Büyük İnisiyeler, Eduard Schure.
25. Tao Te Ching, Laozi.
