BATILI İSİMLERDE PEYGAMBER ADLARININ KÖKENLERİ – CEMAL TUNÇDEMİR

Bunların belki de en popüleri olan John İslam kültüründe ‘Yahya’ diye adlandırılan isim. İngiliz veya Amerikalı John, Leh ya da Flemenk Jan, Alman Hans, Fransız Jean, İtalyan Giovanni veya Gianni, İspanyol Juan, Fin dilinde Johannes ya da Joni, Slav dillerde İvan, Jan ve İvo, Keltik dillerde Sean veya Shawn, Portekizli João, Yunan Yannis veya İoannis hep Yahya isminin karşılıkları. Kadınlarda ise Johanna, Jane, Janet gibi versiyonları var.

Bu arada ‘Jon’un ‘John’ ismiyle bir ilgisi yok. Jon, bizde ‘Hüdaverdi’, ‘Tanrıverdi’, ‘Allahverdi’ veya ‘Hudeyda’ isimleri ile aynı anlama sahip ‘Jonathan’ın kısaltılmış versiyonu. Jonathan’ın ABD’de ‘Jon’ dışında ‘Nate’ şeklinde kısaltması da kullanılır.

‘Tanrıverdi’ anlamına yakın başka isimlere sahip Amerikalılar da var. Eski Yunan kökenli ‘Theodore’ isimi de ‘tanrıverdi’ demek. Yine, İbranice kökenli Matthew (Mathias) ve Nathaniel, Arap Amerikalılarda karşımıza çıkan Ataullah veya kadın isimleri Dorothy ve Godiva da ‘tanrıverdi’ anlamındaki isimler arasında. Theodore’un kadın versiyonu Theodora, günlük kullanımdaki kısa versiyonu ise Teo’dur. Theodore ismi Rus kökenli Amerikalılarda ‘Fyodor’, Bulgar kökenli Amerikalılarda ‘Todor’ şeklinde karşımıza çıkar.

Bir başka popüler peygamber ismi de Yusuf’un karşılığı olan Joseph’tir. Bu ismin günlük dilde Jo, Joe, Joey gibi kısaltmaları var. Alman kökenliler ise Sepp şeklinde kısaltır bu ismi. Yusuf, İspanyolca versiyonu Jose (Hoze), İtalyanca versiyonu Giuseppe ile de bu kültürlerden Amerikalılarda karşımıza çıkar. İtalyanlar ismi Giuseppe olan dostlarına kısaca ‘Peppe’ der. Hispanik kültürde de bu taklit edilir ve Jose olanların ismi, ‘Pepe’ şeklinde de kullanılır. Orada da durmaz, Pepito diye bir daha küçültürler.

Abraham, İbrahim’in Batı dillerindeki söylenişi. Kelime olarak ‘herkesin atası’ anlamındadır. Doğu Avrupa kültürü kökenli Abram versiyonu da yaygındır. Abe ve Avi gibi kısaltmalarıyla da karşımıza çıkar. Abraham Lincoln ile ABD’de bir dönem oldukça popülerleşmiş. İbrahim’in eşinin ‘asil kadın’ anlamındaki ismi Sarah da yaygın bir kadın adıdır. Sera, Sally, Sarina, Sara gibi kısaltmaları da var. İbrahim’in iki oğlundan Isaac (İshak) daha popülerdir. Zac, Zach şeklinde kısaltılır. Ishmael (İsmail) ise Moby Dick romanına rağmen çok yaygın değil.

Rebecca, İshak’ın eşi Refika’nın Hristiyan dünyadaki karşılığı. Reformasyondan sonra Hristiyan dünyada popülerleşti ve 17’nci yüzyılın Püriten sofularında popüler bir kız adına dönüştü. Rebeka, Becky gibi versiyonları da var.

Rebeka, Harran’lıydı. Harran adı, İbrahim peygamberin kardeşi Haran’dan geliyor. Harran bir başka çok popüler kadın isminin Jessica’nın da vatanı aslında. Bu ismin orijinali, İbranice ‘basiretli’ anlamındaki Yiskah’tan geliyor. Kutsal Kitap’ta İbrahim peygamberin yeğeni Iscah’ın adınının anglikanize edilmiş hali. Jessica şeklinde ilk kullanımı Shakespeare’in Venedikli Tacir oyununda bir karakteri bu şekilde adlandırmasıyla olmuş. O dönemde bazı İncil çevirilerinde Yiskah’ın Jeska şeklinde yazılmasından esinlendiği tahmin ediliyor.

İbrahim’in torunu olan Yakup ve ailesi de oldukça verimli bir isim kaynağı olmuş. Amerikan toplumunda Yakub’un birebir karşılığı olan ‘Jacob’ ismi, İbranice orijinali ‘Ya‘aqōv’un Avrupa dillerinde aldığı şekil. Çok popüler bir erkek adı olan James ismi de, Yakup’ isminin biraz değişmiş bir başka versiyonudur. Yakup’un Latince karşılığı olan Iacomus, eski Fransızca’ya James olarak geçip oradan da Anglo Sakson dünyaya aynı şekilde transfer olmuş. Jim, Jimmy, Jake, Jack, Jamie hep James isminin kısa versiyonları. Yine Yakup’un karşılığı olarak Fransızca kökenli Jacques ve dişi versiyonu Jacqueline de sıkça karşımıza çıkar. James’in İspanyolcadaki karşılığı ise Jaime. Bunun yanı sıra, Yakub’un Hispanik kökenliler arasında ‘Tiago’ veya ‘Thiago’ şeklindeki versiyonu da yaygındır. Hispanik kültürde Santiago (saint yago’nun birleşik hali) ve Santiago’nun daha hızlı söylenişinin zamanlı kısalmış versiyonu Diego veya San Diego olarak da karşımıza çıkar Yakup ismi.

Yakub’un 12 oğlunun en genci olan Benjamin’in (Bünyamin) adı İbranice ‘güneyin oğlu’ anlamına geliyor. Hristiyan dünyada Protestan Reformasyonundan sonra yaygınlık kazanmış. Bu isimdekilere dostları genellikle ‘Ben’, ‘Benny’, ‘Benji’ gibi kısaltmalarla hitap eder.

Rachel ismi de, Yakub’un ikinci karısı, Bünyamin ve Yusuf’un anneleri Rahil’in (Rahel) Batı dünyasındaki karşılığı. İbranice ‘koyun’ anlamına geliyor. Portekizce Rakuel, İspanyolca ve italyanca Raquel, Rusça Rahil, Fransızca Rachelle (Raşel), İskandinav dillerindeki Rakel gibi versiyonlarını taşıyan Amerikalılara rastlamak da mümkün.

Yakub’un en büyük oğlu olan Reuben de ismiyle hala yaşıyor. Aynı zamanda Aaron (Harun) ve Moses (Musa) peygamberlerin dedesi olan üçüncü oğlu Levi de Amerikan toplumunda çok sayıda erkeğin adını taşıdığı biri. Yakub’un beşinci oğlu ‘Dan’ın adı da hala yaşıyor. Yani tanıştığınız her Dan, otomatik olarak ‘Daniel’in kısaltması olmayabilir.

Adam, Adem’in karşılığı oldukça popüler bir erkek ismi. İtalyan kökenlilerde Adamo, Hispanik kökenlilerde Adan veya kısa formuyla ‘Addy’ olarak da karşımıza çıkabilir. Adem’in, ilk cinayeti içeren kıssalarıyla ünlü iki oğlu Abel (Habil) ve Cain (Kabil) ile Eski Ahit’e göre üçüncü oğlu Seth (Şit peygamber) de yine isimleri yaşayan peygamber kuşağı kişileri arasında. Adem’in eşi Eve (Havva), İbranice ‘nefes’ anlamına gelen kökten gelen bir isim. Helen dünyası ‘Zoe’ şeklinde tercüme etmiş bu ismi ki eski Yunanca’da ‘yaşam’ anlamına geliyor. Farklı kültür coğrafyalarından gelen Eva, Evita, Hava, Evelia gibi versiyonları da var.

Türkçe’de Davud dediğimiz peygamberin ismi olan David en popüler erkek isimlerinden biri. Dave, Davy, Davey kısaltılmalara uğrar.

Elias veya Elijah (İlyas), Daniel (Danyal), Ezekiel (Zülküf), Noah (Nuh), Job (Eyüp), Jethro (Şuayb), Solomon (Süleyman), Zechariah (Zekeriya), Ezra (Üzeyir), Jonah/Jonas (Yunus) diğer bazı popüler peygamber isimleri.

Cemal Tunçdemir
Amerika Bülteni

Cevap Ver

Lütfen yorumunuzu giriniz!
Lütfen isminizi buraya giriniz