Cemal Süreya’nın Eşi Zuhal Tekkanat: “Yazmak, yaşamaktır. Yaşamak yazmak gibi bir şey…”

Cemal Süreya: “Öfkem belli olur, coşkum ortaya çıkar da sevincim, üzüncüm dibe akar, orda büyür. Yalnız seninle güçlüyüm. Sen olmasan bir anlamım olamaz. Sev beni. Yaşayacağız. Her şeyimi sana borçluyum. Sana rastladığım sıralar yıkıntılıydım. Sen onardın beni. Tuttun elimden kaldırdın. Ben de ekmek gibi öptüm alnıma koydum seni, kutsadım. Aşk büyüdü, aşk!”

Şiir bana anahtar uzatıyor

“Bana soracaklarından önce:
Ben Zühal Tekkanat’ı size dört evrede anlatayım.
Çocukluğum; aile içinde
Gençliğim; yedişer yıl olmak üzere, iki evlilikten birer çocuk büyütmekle geçti…
Orta yaşı bitirirken, bir çok acılar yaşarken düşkünlüğüm edebiyat girişimleri oldu.
Bugün yayınlanmış on dört kitabım bulunmakta ve hala yazmaktayım. İkinci adım, Cemal Süreya’nın koyduğu Elif Sorgun’dur.
Ayrıca iki kedim ve bir köpeğimle yaşamaktayım. Çiçeklerim evimin üç penceresinden taşmakta. Bu gördüğün 66 metrekarelik evimi kızım İçsel aldı bana. Şu anda her şeyimle o ilgilenmekte, bilirsiniz. Birlikte yaşadığım hayvanlarda, duvarlarda yer bulamayan tablolar sanki; giriş, salon, odalar dahil yerini bulmuş durumda..
Ev mi, müze mi, siz söyleyin şimdi..
Bu kez söz sende:..”

Elif Sorgun yoksa Zuhal Tekkanat mı demeliyiz? Yukarda hayatını kısacık satırlarda özetleyen şair-yazar Zuhal Tekkanat’a “Elif Sorgun” imzasını sevgilisi, eşi Cemal Süreya hediye etmiş. İçsel’in ve Memo Emrah’ın annesi de aynı zamanda Zuhal Tekkanat. Ama en önemlisi 50 yılı bulmuş şair ve yazarlık hayatının taşıdıkları. Zuhal Tekkanat Cemal Süreya ile ilişkisi yahutta yaşantıları hakkında pek de konuşmamıştır bugüne kadar. Sporularımızı büyük bir itinayla yanıtlayan Tekkanat’la yaptığımız bu özel röportajı Cemal Süreyya’nın 13. ölüm yıldönümüne üç gün kalaya sakladık. Cemal Süreyya’nın anısına, Zuhal Tekkanat’ın hiç bilmediğiniz yönleri…

Yozgat’ın Sorgun’u Cemal Süreya’dan Zuhal Tekkanat’a güzel bir armağan olsa gerek. Peki Elif Sorgun ne zaman doğdu, hangi yılda?
Evet, Elif Sorgun adı bana gerçekten güzel ve bölünmeyen bir armağandır. Cemal Süreya ile 1967 Ağustos ayında evlendik. Devlet memuru olduğum için iki yerden para almam yasakmış! O yüzden Elif Sorgun takma adını şiirlerimde kullandım. Ama Elif Sorgun’u hep sevdim yaşamım boyunca da seveceğim.

Zuhal Tekkanat ve Elif Sorgun iyi dost olabildiler mi?
Zuhal Tekkanat’la Cemal Süreya’nın ortak çocuğudur Elif. O yüzden ikizdirler. Bazen biri evi yönetir, bazen de öteki. Öyle anlaşırlar ki ikisi de Cemal Süreya’nın arkasındalar.

Epey kitabınız var. Şiirleriniz/yazılarınız bir çok edebiyat dergisinde de yayınlanmış…
Elif Sorgun imzalı ilk şiirlerim sanırım 1965 yılında “Gibi” adlı kitapta toplanmıştı. Elif Sorgun değil de Zuhal Tekkanat olarak ilk şiir kitabım yine 1965 yılında “Gibi” kitabında yayınlanmıştı. Yelken, Varlık, Türk Dili, Papirüs, Oluşum, Türkiye Yazıları, Kıyı, Sanat Yaprağı, Mavi Ada, v.b… yayınlarda basıldı. Yazılarım ise Yelken, Papirüs, Türk Dili, Yeni Edebiyat dergilerinde yayınlandı.

Neredeyse elli yıldır yazıyorsunuz. Kaç kitabınız var?
Yedi şiir kitabım var. Bir yedi de düz yazı, derleme, anı anlatı var. Böylece on dört kitabım yaşamım da geziniyor. Yazmak, yaşamaktır. Yaşamak yazmak gibi bir şey… Son zamanlarda yeni çalışmalarımla Bursa’da çıkan Mavi Ada dergisine çalışıyorum….

Şiir yazmak hayatınıza nasıl dokunuyor?
Tüm bunların dışında, öncelikle şiir bana hep anahtar uzatıyor. O arkadaş. Sanki hayvanlarıma da yarıyor, çiçeklerime de su veriyor. Yaşamım şiirsel…. İnce ve bukle! Olmazsa uyurum. Uykum beni kedi yavrusu gibi büyütür! Sonra sabah, tandan doğar, düşünürüm yetmez mi?

Cemal Süreya için yazdığınız şiirler var mı? Mesela hayattayken şairle paylaştığınız…
Birlikte yaşarken, ona bir şiir yazmadım. Onun, “ Dört mevsim” diye yazdığı şiirine sonraları “Beşinci mevsim” adlı şiirimle yanıt verdim: “Yarım kalan şiirlerin dost belgelerinde duruyor Ekim, Kasım, Aralık aylarında birikti dergilerin, kitapların Yeni yıl kartların, üç aydır uğramadığın posta kutusu’ndan taşıyor”.

Elif Sorgun’un gözünde Cemal Süreya’nın şiir kimliği nasıldır? Biraz bahseder misiniz?
Cemal Süreya’nın kimliklerinden biri şiirdir. Tutkularını ve duygusallığını, yaşantısını çok etkilemiştir. Özel bir insan, ince yürekli, dayanışmada önde gelenlerdendir. Bu taraflarını onu yakinen tanıyanlar iyi bilir. Çevirileri, günlükleri, portreleri, denemeleri, şiirleri… çok rahat okunan, sevilen ve seçilen olmuştur.

Elif Sorgun’un bundan sonra yapmak ve yazmak istedikleri nelerdir?
İyi şiir yazmak. “Sokaktakiler ve Barınaktakiler” adlı kitabımı yayınlamak. Kurucu olduğum, Cemal Süreya Kültür Sanat Derneği’nin daima yanında olmak. Sanata ve Kültüre, yapıcı olmabilmek ve elimden gelen desteği sunmak.

Salah Birsel günlüklerinin birinde (7 Nisan 1973) “Edebiyatçıyla evli bir kadın, hem edebiyat hem de edebiyatçı düşmanıdır” demiştir. Siz buna katılıyor musunuz?
Bana göre hayır… çünkü hem Zühal Tekkanat, hem de Elif Sorgun iyi bir şair-yazardır.

Röportajdan çıkarken ise, Cemal Süreya’nın onun için yazdıkları aklımıza düşüverdi:
“Öfkem belli olur, coşkum ortaya çıkar da sevincim, üzüncüm dibe akar, orda büyür. Yalnız seninle güçlüyüm. Sen olmasan bir anlamım olamaz. Sev beni. Yaşayacağız. Her şeyimi sana borçluyum. Sana rastladığım sıralar yıkıntılıydım. Sen onardın beni. Tuttun elimden kaldırdın. Ben de ekmek gibi öptüm alnıma koydum seni, kutsadım. Aşk büyüdü, aşk!”

ŞİİR AŞK ÖPÜŞMESİ GİBİDİR!
Şiirlerinize iç dünyanız nasıl yansır? Ya da yansır mı?
Şiir yazmak için çok okumak, etkileri yoğunlaştırmak, fazla duygusala kaçmadan günü görmeyi belirlemek benim için. Özleme gönderme yapılabilir. Bu bazen içe dönük, bazen de dışa dönük olabilir. Şiirin su akışına göre yolları büyür. Örneğin biraz uyusam yeni bir şiir bırakır gelir. Kalkıp da yazamam! Şiir, aşk öpüşmesi gibidir. Sıcak ve ıslak bırakır kendini!..

ZUHAL TEKKANAT DA ELİF SORGUN DA İYİ ŞAİR-YAZAR
Salah Birsel günlüklerinin birinde (7 Nisan 1973) “Edebiyatçıyla evli bir kadın, hem edebiyat hem de edebiyatçı düşmanıdır” demiştir. Siz buna katılıyor musunuz?
Bana göre hayır… çünkü hem Zühal Tekkanat, hem de Elif Sorgun iyi bir şair-yazardır.

“BİR EVDE İKİ ŞAİR OLMAZ”
Elif Sorgun şiirini, Cemal Süreya beğenir miydi ya da eleştiri getirdiği şiirleri oldu mu?
Elif Sorgun’un şiirlerini beğendiğini söylemek istersem; çıkardığı “Papirüs” dergisinde kesinlikle yayınlamazdı. Zaten beni şiir kitabim “Gibi” ile tanımıştı… Eleştirisine gelince; “çok iyi dizeler buluyorsun, çalışmanı sürdür” demiştir… Ayrıca yıllar sonra: “Bir evde iki şair olmaz” da demiştir.

Evrensel – Kültür (06/01/2013)
Söyleşi: Aydan Ay / Haluk Candan