Şarkıların Kralı Tatul Altunyan ve Sayat Nova Korosu’dan Ermeni Ezgileri

Ne zaman resimdeki aydınlık yüzlü adama baksam, onun dinlediğim en güzel aşk şarkılarına ve şiirlerine imza atan büyük ozan Sayat Nova olduğu geliyor aklıma ve dalıp gidiyorum bir yerlere, uzun zaman da çıkamıyorum. Dalıp gittiğim zamansızlığın içinde onun yazdığı ezgiler geliyor aklıma ve mırıldanıyorum, hatta yüksek sesle söylüyorum. Aşkını ve duygularını öyle güzel işlemiş ki şarkılarına büyük ozan Sayat Nova; kimi zaman ağlıyor kimi zaman gülümsüyor, kimi zaman da hüzünleniyorum. Ama bu duygu armonisini oluşturan renklerden hangisi ağır basarsa bassın her seferinde onun eşsiz yaratıcılığına ve yüzyıllardır eskimeyen şiirlerine, müziklerine hayranlık duymaktan kendimi alamıyorum.

Sonraki şarkıya geçmek için >| şarkı seçmek için [>] işaretine basınız.
Sayat Nova Korosu Albüm İçeriği: 01. Hoy İm Nazani Yarı 02. İçav Marmant Arigun 03. Dzağgasari Ganaç Lançin Kham Baci 04. Malulo – Hen A Yars 05. Khorod Er Aşkheni 06. Ağpür Agıt Ğamiş A 07. Sareri Hovin Mernem 08. Cocan 09. Yaman Yar 10. Yar Şorora 11. Sirem Gı 12. Tello 13. Genats Yerk

Sayat Nova, büyük bir ozanmış; o kadar büyük bir ozanmış ki: Hiç eskimemiş onun sözleri, hiç eskimemiş onun ezgileri: Yüzyıllardır insanları duygulandırmaya, onun ölümsüz aşkının kendini şarkılarda bulan ifadesini yüreklerde yaşatmaya devam ediyor. Aslında Sayat Nova, o büyük ozana sonradan verilen bir isim ve Farsça’da “şarkı avcısı” anlamına geliyor. Asıl adı ise Harutyun Sayakian, ama biz onu Sayat Nova olarak tanıyoruz. Çünkü yüzyıllar önce onu dinleyen ve baş tacı yapan insanlar haklı olarak “şarkı avcısı” ismini yakıştırmışlar ona.

Ermenilerin en büyük kusan’ı (kusan ve aşuğ kelimeleri Ermenice’de ozan anlamına geliyor) olarak tanımlayabileceğim Sayat Nova; 1712’de Gürcistan yakınlarında yer alan Sanahin’in bir köyünde yoksul bir ailenin çocuğu olarak açmış gözlerini. Daha o yıllarda müzik konusundaki yeteneği ortaya çıkmaya başlamış. Eline kamançasını alıp halk şarkılarını söyler, güzel lirik şiirler yazar ve becerileriyle dinleyen herkesi kendine hayran bırakırmış. Derken aradan yıllar geçmiş ve küçük Harutyun genç bir delikanlı olmuş. Ailesiyle birlikte içinde yaşadıkları yoksulluktan kurtulmak için şu an Gürcistan’ın başkenti olan Tiflis kentine göç etmiş. O zamanlarda Tiflis gerçekten çok kozmopolit bir şehirmiş. Ermeniler, Gürcüler, Azeriler hatta İranlılar kentin etnik yapısını oluşturuyorlarmış. Aynı zamanda Ermeni kültürünün, özellikle de Ermeni müzik ve edebiyatının en önemli merkezlerinden biriymiş Tiflis kenti. Buraya göç ettikten sonra dokumacılık atölyesinde dokumacı çırağı olarak çalışmaya başlamış Sayat Nova, ancak bir yandan da kamançasıyla güzel şarkılar bestelemeye ve şiirler yazmaya devam ediyormuş. Gerek Ermeni diline çok iyi hakim olması, gerekse eserlerinin etkileyiciliği sayesinde kısa zamanda tüm Tiflis ondan söz eder olmuş. Sadece Ermeniler de değil Gürcüler, Azeriler, İranlılar onu dinleyen her kim varsa sevmiş bağrına basmış Sayat Nova’yı ve böylece “şarkı avcısı”, “şarkıların kralı” gibi unvanların da sahibi olmuş. Öyle ki sonunda ünü Gürcistan sarayına kadar ulaşmış. Gürcistan kralı II. Heracle tarafından saray şairi ve müzisyeni olarak görevlendirilmiş. Sarayda görev yaptığı süre içinde popülaritesinin ve becerilerinin artması sebebiyle Kral onu dış devletlerle ilişkiler konusunda danışman olarak görevlendirmiş. Bu işte de büyük bir başarı kazanmış olduğunu İranlıların egemenliğine karşı Ermeniler, Gürcüler ve Azeriler arasında yapılan bir ittifakı örgütlemiş olmasından anlıyoruz.

Kral Heracle’nin sarayına taşınması aynı zamanda onu hayatının en önemli dönemeçlerinden birine taşımıştır: Büyük aşkı Prenses Anna’ya. Gürcistan Kralı II. Heracle’nin kız kardeşi olan Prenses Anna’ya görür görmez aşık olan Sayat Nova’nın şarkılarının çoğunu Anna için bestelediği söylenir. Anlaşıldığı kadarıyla Sayat Nova’nın Anna’ya karşı duyduğu aşk karşılıksız değilmiş; Anna’da bu güzel yüzlü ve duygulu adamı çok sevmiş. Ama onların arasındaki bu duygusal bağı öğrenir öğrenmez Kral II. Heracle duruma derhal el koymuş ve Sayat Nova saraydan, dolayısıyla biricik aşkı Prenses Anna’dan uzaklaşmak zorunda bırakılmış. O saatten sonra belli ki yaşamının anlamını da yitirmeye başlamış Sayat Nova. Uzaklaşmış Tiflis’ten, bir daha hiç geri dönmemecesine çekip gitmiş. Hayatını gezici bir ozan olarak kent kent, köy köy gezerek geçirmiş.

Yaşamının son durağı ise Ermenistan’ın kuzeyinde yer alan Haghpat olmuş: Sayat Nova, 1795 yılında İranlı komutan Ağa Muhammed Han’ın buraya düzenlediği bir saldırı esnasında öldürülmüş. Ama sadece maddi bedeni ölmüş eşsiz ozan Sayat Nova’nın; ismi, şarkıları, şiirleri ve aydınlık yüzünden yayılan ışık resimlerde bile olsa hala yaşamaya devam ediyor. Bugün birçok ses sanatçısının ve müzik grubunun repertuarında onun eserleri en önemli yeri işgal ediyor. Onun adını taşıyan birçok koro ve dans topluluğu var hatta bu korolardan birisi İstanbul’dadır ve “Sayat Nova Korosu” adıyla faaliyet göstermektedir.

Sayat Nova’ya atfedilen 220 tane şarkı var ancak bunlar sadece günümüze ulaşabilenler. Olasılıkla onun yazdığı eserlerin sayısı çok daha fazlaydı. Eserleri 19. yüzyılda notaya alındı ve böylece günümüze kadar ulaşması sağlandı. Notaya alınmasından önce ise sözlü gelenek sayesinde kuşaktan kuşağa aktarılarak yaşam şansı buldu. Sayat Nova’nın ünlü “Kamança” parçası Türkiye’de uzun yıllar boyunca “Çırpınırdı Karadeniz” adıyla söylenmiş ve özellikle Milliyetçi kesimin marşı haline gelmiştir. Aslında bu ölümsüz eser, Sayat Nova’nın kendi çalgısı kamança için yazdığı bir şarkıdır ve büyük ozanın en bilinen eserlerinden biridir.

Resimlerde kamançasıyla betimlenmiş aydınlık ve güzel yüzlü adama bakıyorum yeniden ve gülümsüyorum, gözlerim dolu dolu oluyor. Sessizce arkama yaslanıyorum ve onun şarkılarını dinlemeye başlıyorum. Hatta söylüyorum. Gözlerimden nehirler akıyor…

Özlem Ertan (Garod)

Sayat Nova Korosu 24 Nisan 1972 tarihinde Surp Yerits Mangants Kilisesi çatısı altında kurulmuştur. Kilise korosu olması yanısıra Ermeni halk müziğini araştırıp yorumlamaya yönelik çalışmalar da yapmaktadır.

Koro, adını 18. yy’ın en önemli Ermeni halk ozanı “SAYAT NOVA”dan almıştır.Kuruluşundan günümüze kadar özellikle bir konu başlığı altında tematik konserler vermiş, festival ve yarışmalara katılmış, resitaller, müzik yarışması, konferanslar, resim sergileri ve kültür gezileri gibi organizasyonlar gerçekleştirmiştir. Koronun kilise çalışmalarını uzun yıllardan beri şef Onnik Selviyan yönetmektedir.

1990 yılında kurulan Sayat Nova Çocuk Korosu, ilk on yıl boyunca Kevork Tavityan ve Daron Ermen tarafından eğitildi, günümüzde çocuk korosu şefliğini Şuşan Kalataş yürütmektedir, 1992 yılında kurulan orkestrası ile zenginleşen ve 60’ı aşkın daimi üyesi bulunan Sayat Nova Korosu’nun şefliğini sırası ile, Hagop Dökmeciyan, Benon Kuzubaş, Vahe Hallaçyan, Rupen Soğomonyan, Vramşabuh Göybaşyan, Bedros Kamcıyan, Melik Gavrilof, Kevork Tavityan, Lusine Şahrikyan, Yeğisapet Atabekyan ve konuk şef Henrig Anasyan üstlenmişlerdir.

Koro 2004 yılından beri Sayat Nova Çocuk Korosu bünyesinden yetişmiş Melikcan Zaman şefliğinde çalışmalarını sürdürmektedir.

Kurucu Üyeler: Ağavni Yazıcıyan, Anna Çiçekli, Araksi Usta, Arsen Kantarcı, Benon Kuzubaş, Garabet Karakaya, Garabet Usta, Garo Karakelle, Haçik Şilelyan, Hagop Dökmeciyan, Harutyun Yalçın, Haygazun Hayka, Horen Maden, Hosrof Minasyan , Hovannes Kulak, Jilda Özuygun, Keğam Altuntopuz, Krikor Varjabetyan, Ligya Teller, Manuşak Kibritciyan, Murat Matikyan, Murat Usta, Nubar Sarıyurt, Onnik Selvioğlu, Onnik Suyolcu, P.Hilda Teller, Pakarat Estukyan, Sarkis Elbe, Sebuh Usta, Seta Korkor, Suzan Estukyan, Vahram Çuha, Vahram Malhasyan, Vartkes Stepanyan, Verjin Kızanyan ve  Vortig Papazyan