HEMŞİNCE MÜZİK GRUBU VOVA VE “HEMŞİN EZGİLERİ” ALBÜMÜ

Doğu Karadeniz’de yeşil düş gibi bir doğa içinde yaşayan Hemşimliler gözlerden uzak, pek bilinmeyen, duyulmayan, küçük fakat renkli bir dünyada Rize’nin Çamlıhemşin, Çayeli, Pazar, Ardeşen ilçeleri ile Artvin’in Hopa ve Borçka ilçelerinde yaşamını sürdürüyor. Burada yaşayanların bir bölümü kendilerini ‘Hemşinli’ olarak ifade ediyor ve yüzlerce yıldır o topraklarda Ermenice’nin bir lehçesi olarak kabul edilen Hemşince dilini konuşuyorlar.

Bu dilin yok olma tehlikesiyle karşı karşıya geldiği bir dönemde çıkmış olan ‘Vova’ albümü, solmakta olan bu rengi kendi tonları ile var olmaya çalışan bir dilde söylenen ilk ezgiler olarak kulağımızda ve yüreğimizde yer ediniyor. Albümün ilk sözü, ilk defa duyacağınız ilk cümlesi gibi “Duyuyor musunuz, buradayız” diye haykırıyor ve “Bir derenin kenarındayız, bir tarlanın ekimindeyiz” diye öyle içten bir sesle sürdürüyor ki; artık görmemek için kör, duymamak için sağır olmak lazım.

Alternatif link>>

Hikmet Akçiçek, Ersin Çelik ve Mustafa Biber’in albüm kapağında kullandıkları kamyon, Hemşinlilerin geçmiş günlere olan özlemlerini simgeliyor
‘Vova’, Temal’i Muzaffer’in Garmi Dodge’una (Kırmızı Doç) doluşup çıkılan yaylalardan, kaval ve tulum sesleriyle horona durulan Hemşin köylerinden, saçak altlarında karakoncolozların çocukları korkutmak için beklediği, genç kızların hüzünlü ezgilerini tavana asılan gaz lambasının eşlik ettiği günlerden sesleniyor bize … Unutulmaya yüz tutan bu dilin, var olduğunu hatırlatmak ve yaşatmak isteyenlerin albümü bu. Yani varlık yokluk meselesi üzerinden hareket ettiği için çok önemli bir misyona sahip . Bir yanıyla sanatçıların toplusal anlamda ne kadar önemli bir yere ve göreve sahip olduğunu fazlasıyla gösteriyoren bir çalışma.

Tamamı anonim Hemşin ezgilerinden oluşan ve Hemşince söylenmiş ilk müzik albümü olan ‘Vova’da, Hikmet Akçiçek tarafından Hopa Hemşinlileri’nden derlenen Hemşince ve Türkçe söylenmiş 10 türkü; biri Hemşin horonu olmak üzere Karadeniz kavalı ile çalınmış 3 ezgiden yani toplam 13 ezgiden oluşuyor. Albüm Ada Müzik tarafından 3 yıl önce hazırlanmış Vova Hemşince söylenmiş ilk müzik albümü ünvanına sahip.

Vova’yı yapma fikri nasıl doğduğunu Hikmet Akçiçek Şöyle anlatıyor: “Bu albüm kültürümüzün yok olmasına karşı bir çabanın ürünü. Çocukluğum oralarda geçti. Hâlâ da akrabalarımız orada yaşıyor ve oraya gidip geliyoruz. Vova’da yer alan ezgiler çocukluğumun son demlerinde yakaladığım ezgiler. Artık Hemşin türküleri üretilmiyor.
Doğaldır ki diğer türküler gibi bu türküler de kapalı ekonomi toplumunun ürünleri. Yani bundan 30 yıl öncesine kadar Hemşinlilerin yaşadığı bölgede üretilen her şey köy içinde tüketilirdi ve bu nedenle de her ürün imece bir şekilde üretilirdi. Hep birlikte mısır ekilir, ekin birlikte toplanır, birlikte yaylaya çıkılırdı. Düğünler köyde, evin önünde yapılırdı. Türkülerin üretildiği dönem böyle bir dönemdi. Artık tarlalara mısır ekilmiyor, çay ekiliyor dışarıya satabilmek için. Yaylaya çıkılmıyor. Pazara yönelik bir üretim olunca dayanışma da bitiyor. Artık düğünlerimiz de salonlarda yapılıyor. Düğün salonda olunca kavalın ve tulumun yerini org alıyor.

80’li yıllardan itibaren kültürümüz tamamen yok olmaya başladı. 1981’de üniversitedeyken arkadaşlar arasında Hemşince türküler söylerdim. O zaman ilk defa bu türkülerin kaybolmaması gerektiği fikri doğdu. Bundan tam 15 yıl sonra ise yani 1996’da artık bu işin başa düştüğünü anladım ve bildiğim türküleri kaydetmeye başladım. Nerede yaşlı bir Hemşinli görsem onlarla konuştum, aşklarını yaşamlarını anlattırdım, dörtlükler söylettirdim.
2000 yılında ise ilk Hemşince film olan Momi vesilesiyle yönetmen Özcan Alper ve Ersin Çelik’le tanıştım. Ersin o dönem yeni besteler yapmaya çalışıyordu. Ama ben eski türkülerin gün yüzüne çıkarılmasını öncelikli görüyordum. Momi filmi için dört-beş Hemşince türkü söyledim ve bundan sonra da Ersin’le bu yönlü çalışmalar yapmaya başladık. Mustafa Biber’le de Momi vasıtasıyla tanıştık. Biber’e bu fikrimizi açtığımızda yanımızda olacağını söyledi. Böylece çalışmaya başladık. Altyapısının kalitesi tamamen Mustafa’nın emeğidir. Son iki yılını tamamen bu albüme adadı”Eskiden sadece Kürtçe albümler vardı elden ele dolaşan. Ama şimdi Lazca, Gürcüce, Megrelce, Ermenice birçok albüm yapılıyor. Nasıl değerlendiriyorsunuz bu durumu?
H.A: Bu dünyadaki dönüşümle ilgili bir durum. Türkiye’nin biraz yol katetmesiyle ilgili bence. 10-15 yıl önce böyle bir albüm yapmak çok zordu. Hemşince, Ermeniceyle ilgisi olduğu için ortaya çıkması biraz zaman aldı. Yaşanan kültürel ve siyasal atmosfer bilmediğimiz kültürel değerlerin ortaya çıkmasına yarıyor.
M.B: Biz belli halkları biliyoruz ancak Türkiye’de yaşayan çok sayıda etnisite var. Onların müzikleri nasıldır merak ediyorum. En azından var olanların ortaya çıkması çok güzel ve önemli. Umarım diğer farklı etnik gruplar da seslerini duyururlar. Ben ses vermelerini bekliyorum.

Düzenlemeler ve yönetmenliğini Mustafa Biber’in yaptığı albümde; kavallar, Karadenizli kaval sevenlerin yakından tanıdığı Kerim Aydın ve Hopa Kaya köyünden Remzi Tatar tarafından, tulum Birol Topaloğlu, kemençe ise Tahsin Terzi tarafından çalınmış.

Grup Hikmet Akçiçek, Ersin Çelik ve Mustafa Biber oluşan gruba Kardeş Türküler ve diğer Karadeniz albümlerinden tanıdığımız Ayşenur Kolivar da vokal ile destek vermiş.

VOVA Hemşin Ezgileri kaynaklar: Onur Serim NTV-MSNBC, Semra Çelebi -Radikal